Presidential Elections in India, भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक: प्रक्रिया, संबंधित घटनात्मक तरतुदी

भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक (Presidential Elections in India)

राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीची अधिसूचना १५ जून रोजी जारी करण्यात येणार असून, उमेदवारी अर्ज भरण्याचा शेवटचा दिवस २९ जून आहे. ३० जून रोजी अर्जांची छाननी होणार आहे. उमेदवारी अर्ज मागे घेण्याचा शेवटचा दिवस २ जुलै आहे. निवडणूक आयोगाने केंद्र सरकारशी सल्लामसलत करून लोकसभा आणि राज्यसभेच्या महासचिवांची निवडणूक निर्णय अधिकारी म्हणून आळीपाळीने नियुक्ती केली आहे,' असे निवडणूक आयोगाने म्हटले आहे. त्यानुसार, 'राष्ट्रपतींच्या कार्यालयाच्या सध्याच्या निवडणुकीसाठी राज्यसभेच्या महासचिवांची निर्वाचन अधिकारी म्हणून नियुक्ती केली जाईल,' असेही त्यात नमूद करण्यात आले आहे. हा घटक MPSC राज्यसेवा, MPSC संयुक्त, MPSC गट क आणि इत्यादी परीक्षांसाठी उपयुक्त आहे. 

राष्ट्रपतींची निवड कशी होते?

भारतीय राष्ट्रपतींची निवड इलेक्टोरल कॉलेज प्रणालीद्वारे केली जाते, ज्यामध्ये राष्ट्रीय आणि राज्यस्तरीय कायदेकर्त्यांद्वारे मते दिली जातात.

• भारताच्या निवडणूक आयोगामार्फत (EC) निवडणुका घेतल्या जातात आणि त्यांचे निरीक्षण केले जाते.
• इलेक्टोरल कॉलेज हे संसदेच्या वरच्या आणि खालच्या सभागृहांचे (राज्यसभा आणि लोकसभा खासदार) निवडून आलेले सर्व सदस्य आणि राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांच्या विधानसभेचे निवडून आलेले सदस्य (आमदार) बनलेले असते.

संबंधित घटनात्मक तरतुदी:

1. अनुच्छेद 54: राष्ट्रपतीची निवडणूक
2. अनुच्छेद 55: राष्ट्रपती निवडीची पद्धत
3. अनुच्छेद 56 :राष्ट्रपती पदाचा कार्यकाळ
4. अनुच्छेद 57: पुनर्निवडणुकीसाठी पात्रता
5. अनुच्छेद 58: राष्ट्रपती म्हणून निवडीसाठी पात्रता

प्रक्रिया

मतदानापूर्वी, नामांकनाचा टप्पा येतो, जेथे निवडणुकीत उभे राहण्याचा इरादा असलेला उमेदवार 50 प्रस्तावकांच्या आणि 50 समर्थकांच्या स्वाक्षरी केलेल्या यादीसह नामांकन दाखल करतो.

• हे प्रस्तावक आणि समर्थन करणारे राज्य आणि राष्ट्रीय स्तरावरील इलेक्टोरल कॉलेजच्या एकूण सदस्यांपैकी कोणीही असू शकतात.
• 1974 मध्ये EC च्या लक्षात आले की 50 प्रस्तावक आणि समर्थक मिळवण्याचा नियम लागू करण्यात आला होता, की अनेक उमेदवार, ज्यांना जिंकण्याची अस्पष्ट शक्यता देखील नव्हती, निवडणूक लढवण्यासाठी त्यांचे अर्ज दाखल करतील.
• उमेदवाराने सुरक्षा जमा करणे आवश्यक आहे, जे ₹15,000 आहे. नामनिर्देशनपत्रासोबतच केली जाणार आहे.
• चारपेक्षा जास्त नामनिर्देशनपत्रे उमेदवाराने किंवा त्याच्या वतीने दाखल करता येणार नाहीत किंवा रिटर्निंग ऑफिसरकडून प्राप्त करता येणार नाहीत.
• एक मतदार एकापेक्षा जास्त उमेदवारांचे नामनिर्देशन प्रस्तावित करू शकत नाही किंवा दुय्यम करू शकत नाही.

भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक 2022: Download PDF

या लेखातील घटकांवर अजूनही खूप सारी माहिती बाकी आहे ती माहिती तुम्हाला खाली दिलेल्या पीडीएफ मध्ये मिळेल म्हणूनच तुम्ही खाली दिलेली पीडीएफ डाउनलोड करावी जेणेकरून या घटकावर ची परिपूर्ण माहिती तुम्हाला मिळेल. या घटकाविषयी अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी खाली दिलेली पीडीएफ डाउनलोड करावी:

भारतीय राष्ट्रपती निवडणूक, Download PDF (Marathi)

Related Information:

Candidates can check the relevant links given below for more comprehensive preparation for the upcoming MPSC Exam: