भारताची गहू निर्यात बंदी: परिणाम, अपवाद | India Bans Wheat Exports Notes

भारताची गहू निर्यात बंदी (India Bans Wheat Exports)

• सोमवारी जागतिक बाजार उघडले तेव्हा शनिवारी आंतरराष्ट्रीय किमतीत सुमारे 6 टक्के प्रति बुशेल (bushel) (60 pounds or one million kernels or 27.21 kg) वाढले. स्थानिक पातळीवर, वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये किंमती 4-8 टक्क्यांनी झपाट्याने घसरल्या – राजस्थानमध्ये 200-250 रुपये प्रति क्विंटल, पंजाबमध्ये 100-150 रुपये प्रति क्विंटल आणि उत्तर प्रदेशमध्ये सुमारे 100 रुपये प्रति क्विंटल.

भारताने काय घोषणा केली?

• गव्हाच्या जगातील दुसर् या क्रमांकाच्या उत्पादकाने सांगितले की (म्हणजेच भारत), व्यापारी केवळ सरकारच्या मान्यतेने नवीन निर्यात करार करू शकतात.
• १३ मे रोजी च्या आदेशानुसार, त्यांच्या अन्नसुरक्षेच्या गरजा भागविण्यासाठी विक्रमी-उच्च किंमतींमुळे त्रस्त असलेल्या इतर सरकारांकडून नवी दिल्लीने मंजूर केलेल्या विनंत्यांना अद्याप परवानगी देण्यात आली आहे.

हा निर्णय का घेतला गेला?

• 1.4 अब्ज लोकसंख्येच्या गरीब राष्ट्रातील महागाई आणि अन्नसुरक्षा ही कारणे दिली गेली आहेत.
• भारताच्या काही भागांमध्ये, वाणिज्य सचिव बीव्हीआर सुब्रह्मण्यम यांनी सांगितले की, अलिकडच्या आठवड्यात गहू आणि पिठाच्या किमती 20 ते 40 टक्क्यांनी वाढल्या आहेत.
• जागतिक किमतीत तीव्र वाढ झाल्यामुळे, काही शेतकरी सरकारला नव्हे तर व्यापाऱ्यांना विकत होते.
• देशाच्या उत्तरेकडील भागात उष्णतेच्या लाटेमुळे उत्पादनात घट झाल्यामुळे देशांतर्गत किमती गगनाला भिडल्याने सरकारने हा निर्णय घेतला आहे. 
• भारताच्या एकूण अन्न सुरक्षा व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि असुरक्षित आणि शेजारी देशांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला.

पूर्वी काय धोरण होते?

• भारताने याआधी सांगितले होते की ते फेब्रुवारीमध्ये युक्रेनच्या आक्रमणामुळे निर्माण झालेल्या पुरवठ्यातील काही कमतरता भरून काढण्यास मदत करण्यास तयार आहे, ज्याचा जागतिक निर्यातीत 12 टक्के वाटा होता.
• या आर्थिक वर्षात निर्यात सात दशलक्ष टनांवरून १० दशलक्ष टनांपर्यंत वाढवण्याची योजना आखली आहे.
• आमच्या शेतकऱ्यांनी हे सुनिश्चित केले आहे की केवळ भारताचीच नव्हे तर संपूर्ण जगाची काळजी घेतली जाईल, असे वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री पियुष गोयल यांनी एप्रिलमध्ये सांगितले होते.
• गेल्या आठवड्यातच भारताने सांगितले की ते गव्हाच्या निर्यातीला चालना देण्यासाठी इजिप्त, तुर्की आणि इतरत्र शिष्टमंडळ पाठवतील. या भेटी आता पुढे होतील की नाही हे स्पष्ट झाले नाही.

देशात गव्हाचे भाव गगनाला भिडले का?

• वाढती ऊर्जा आणि अन्नधान्यांच्या किमतींमुळे एप्रिलमध्ये भारताचा वार्षिक किरकोळ महागाई दर (annual retail inflation) ७.७९ टक्क्यांवर पोहोचला. 
• यामुळे देशभरात काही ठिकाणी गव्हाचे दर प्रतिटन २५ हजार रुपये झाले असून, ते सरकारच्या २० हजार १५० रुपयांच्या किमान आधारभूत किमतीपेक्षा कितीतरी पटीने अधिक आहे. 
• यंदा गव्हाचे उत्पादन कमी नव्हते, पण अनियमित निर्यातीमुळे स्थानिक भाव वाढले आहेत
• तसेच मजुरी, इंधन, पॅकेजिंग, वाहतूक खर्चही वाढल्याने गव्हाच्या पिठाच्या भावावर परिणाम झाला आहे.

या बंदीला अपवाद काय?

• केंद्र सरकार कडे जे देश विनंती करतील आणि ज्या शिपमेंटसाठी 13 मे 2022 रोजी किंवा त्यापूर्वी लेटर ऑफ क्रेडिट (letters of credit) जारी केले गेले आहेत त्यांना निर्यातीस परवानगी देणार आहे.

उष्णतेच्या लाटेचा गव्हाच्या उत्पादनावर कसा परिणाम झाला?

• फेब्रुवारी 2022 मध्ये, सरकारने अंदाज वर्तवला होता की देशातील गव्हाचे उत्पादन 111.32 दशलक्ष टन होईल परंतु मे 2022 मध्ये ते 105 दशलक्ष टन करण्यात आले. मार्चच्या मध्यात तापमानात वाढ झाल्याचा अर्थ असा होऊ शकतो की गव्हाचे उत्पादन सुमारे 100 दशलक्ष टन किंवा त्याहून कमी होईल.

भारताची गहू निर्यात बंदी: Download PDF

या घटकाविषयी अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी खाली दिलेली पीडीएफ डाउनलोड करावी:

भारताची गहू निर्यात बंदी, Download PDF मराठीमध्ये

Candidates can check the relevant links given below for more comprehensive preparation for the upcoming MPSC Exam:

Related Important Articles: 

महाराष्ट्रातील शहरे	संख्या मालिकेची मूलभूत माहिती
महाराष्ट्रीय पारंपरिक पोशाख	भारतातील क्षेपणास्त्र तंत्रज्ञान
कार्बन संयुगे	भौतिकशात्रातील काही मूलभूत संज्ञा
महाराष्ट्र भूगोल	भारतीय राज्यघटनेची निर्मिती
सार्वजनिक वित्त	महाराष्ट्रातील दलित चळवळ
भारताची किनारपट्टी	भारतातील प्रमुख नदी प्रणाली
अणुसंरचना	महाराष्ट्रातील मृदा

More From Us:

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU’S Exam Prep App