बेसल मानदंड, बेसल समिती, Basel-I, II, III Norms, Download PDF

बेसल मानदंड (Basel Norms)

• बेसल नॉर्म्स किंवा बेसल एकॉर्ड्स हे बँकिंग पर्यवेक्षणावरील बेसल कमिटीने जारी केलेले आंतरराष्ट्रीय बँकिंग नियम आहेत.
• आंतरराष्ट्रीय बँकिंग प्रणाली बळकट करण्याच्या उद्देशाने जगभरातील बँकिंग नियमांचे समन्वय साधण्याचा बेसल मानदंड हा एक प्रयत्न आहे.
• बँकिंग पर्यवेक्षणाच्या बेसल समितीने केलेला हा कराराचा संच आहे जो बँका आणि वित्तीय व्यवस्थेला असलेल्या जोखमींवर लक्ष केंद्रित करतो.

बॅंकिंग पर्यवेक्षणावरील बेसल समिती (Basel Committee on Banking Supervision)

• बँकिंग पर्यवेक्षणावरील बेसल कमिटी (BCBS) ही बँकांच्या विवेकपूर्ण नियमनासाठी प्राथमिक जागतिक मानक सेटर आहे आणि विविध देशांच्या मध्यवर्ती बँकांसाठी बँकिंग पर्यवेक्षी बाबींवर नियमित सहकार्यासाठी एक मंच प्रदान करते.
• 1974 मध्ये दहा देशांच्या गटाच्या सेंट्रल बँकेच्या गव्हर्नरांनी याची स्थापना केली होती.
• समितीने 2009 मध्ये आणि नंतर पुन्हा 2014 मध्ये आपल्या सदस्यत्वाचा विस्तार केला. BCBS मध्ये आता 28 अधिकारक्षेत्रातील 45 सदस्य आहेत, ज्यात केंद्रीय बँका आणि बँकिंग नियमनाची जबाबदारी असलेले अधिकारी यांचा समावेश आहे.
• हे बँकिंग पर्यवेक्षी बाबींवर नियमित सहकार्यासाठी एक मंच प्रदान करते.
• मुख्य पर्यवेक्षकीय समस्यांबद्दल समज वाढवणे आणि जगभरातील बँकिंग पर्यवेक्षणाची गुणवत्ता सुधारणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे.

हे नियम का?

• बँका वेगवेगळ्या प्रकारच्या कर्जदारांना कर्ज देतात आणि प्रत्येकाची स्वतःची जोखीम असते.
• ते जनतेच्या ठेवी तसेच बाजारातून उभारलेले पैसे म्हणजेच इक्विटी आणि कर्ज कर्ज देतात.
• यामुळे बँकेला डिफॉल्टच्या विविध जोखमींचा सामना करावा लागतो आणि परिणामी ते कधीकधी कमी होतात.
• त्यामुळे, वसुलीच्या जोखमीपासून बचाव म्हणून बँकांना भांडवलाची काही टक्केवारी बाजूला ठेवावी लागते.
• बेसल समितीने या जोखमीचा सामना करण्यासाठी बँकिंगसाठी बेसल नॉर्म्स नावाचे नियम तयार केले आहेत.

बेसल नाव का?

• बेसल हे स्वित्झर्लंडमधील शहर आहे.
• हे ब्युरो ऑफ इंटरनॅशनल सेटलमेंट (BIS) चे मुख्यालय आहे, जे आर्थिक स्थिरता आणि बँकिंग नियमांच्या समान मानकांचे समान लक्ष्य असलेल्या मध्यवर्ती बँकांमधील सहकार्य वाढवते.
• त्याची स्थापना 1930 मध्ये झाली.
• बॅंकिंग पर्यवेक्षणावरील बासेल समिती स्वित्झर्लंडमधील बेसल येथील BIS कार्यालयांमध्ये आहे.

बेसल- I (Basel-I):

• हे 1988 मध्ये सादर केले गेले.
• हे जवळजवळ संपूर्णपणे क्रेडिट जोखमीवर केंद्रित होते.
• कर्जदाराच्या कर्जाची परतफेड किंवा कराराच्या जबाबदाऱ्या पूर्ण करण्यात अयशस्वी झाल्यामुळे झालेल्या नुकसानीची शक्यता म्हणजे क्रेडिट जोखीम. पारंपारिकपणे, हे कर्ज देणाऱ्याला थकीत मुद्दल आणि व्याज न मिळण्याच्या जोखमीचा संदर्भ देते.
• हे बँकांसाठी भांडवल आणि जोखीम वजनाची रचना परिभाषित करते.
• जोखीम-भारित मालमत्ता (risk weighted assets-RWA) च्या 8% वर किमान भांडवलाची आवश्यकता निश्चित करण्यात आली होती.

या घटकाविषयी अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी खाली दिलेली पीडीएफ डाउनलोड करावी:

बेसल मानदंड, Download PDF मराठीमध्ये

Candidates can check the relevant links given below for more comprehensive preparation for the upcoming MPSC Exam:

महाराष्ट्रातील शहरे	संख्या मालिकेची मूलभूत माहिती
महाराष्ट्रीय पारंपरिक पोशाख	भारतातील क्षेपणास्त्र तंत्रज्ञान
कार्बन संयुगे	भौतिकशात्रातील काही मूलभूत संज्ञा
महाराष्ट्र भूगोल	भारतीय राज्यघटनेची निर्मिती

More From Us:

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU’S Exam Prep App