राज्यसेवा मुख्य साठी वैकल्पिक विषयाची निवड कशी करावी? How to Choose MPSC Optional Subject List

राज्यसेवा मुख्य साठी वैकल्पिक विषयाची निवड कशी करावी?

राज्यसेवा मुख्य परीक्षेसाठी आता एकच पर्यायी विषय (वैकल्पिक विषय) निवडला जात असला तरी, बहुतांश उमेदवारांना पर्यायी विषय निवडण्यात अडचण येत आहे. एमपीएससी कोचिंग सेंटरमध्ये जाण्यापूर्वी बहुतेक उमेदवार, कोणता पर्यायी विषय निवडायचा हा प्रश्न प्राध्यापकांना विचारतात. राज्यसेवा मुख्यांसाठी सर्वात सोपा पर्यायी विषय म्हणता येईल असा कोणताही विषय नाही आणि काय सोपे आहे आणि काय नाही हे प्रत्येक इच्छुकावर अवलंबून आहे.

आशा आहे की, हा लेख अशा सर्व नवीन विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त ठरेल.

MPSC उमेदवारांसाठी सर्वोत्तम वैकल्पिक विषय म्हणजे काय?

उमेदवारांसोबत नुकत्याच झालेल्या समुपदेशनात, एक गोष्ट निश्चितपणे आम्हाला समजली की, एमपीएससी मुख्य परीक्षेसाठी कोणता पर्यायी विषय निवडायचा याबद्दल बहुतेक विद्यार्थी संभ्रमात होते. आणि, आम्ही विद्यार्थ्यांना मुख्य परीक्षेसाठी पर्यायी विषय कसा निवडावा हे देखील विचारले.

खालील घटकांवरून कुठलाही वैकल्पिक विषय हा सर्वोत्तम आहे का नाही हे ठरवले जाते.

• ज्या विषयात सर्वात जास्त गुण मिळू शकतात
• किती विद्यार्थी हा विषय घेणार आहेत
• त्या विषयाची काठिण्य पातळी
• ज्या विषयासाठी नोट्स आणि अभ्यास साहित्य सहज उपलब्ध आहे
• पर्यायी ज्यासाठी सर्वोत्तम कोचिंग उपलब्ध आहे
• ज्या विषयाची त्यांची पार्श्वभूमी पदवी किंवा पदव्युत्तर पदवी आहे.

राज्यसेवा मुख्य साठी वैकल्पिक विषय

MPSC राज्यसेवा परीक्षेत निवडण्यासाठी 26 पर्यायी विषय देते. उमेदवार MPSC साठी पर्यायी विषयांपैकी कोणताही एक निवडू शकतात आणि दोन पेपरसाठी उपस्थित राहू शकतात. एमपीएससीसाठी पर्यायी विषयाची निवड करताना खालील महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवावेत:

1.उमेदवाराची आवड आणि शैक्षणिक पार्श्वभूमी (Interest and academic background of the aspirant)

शालेय स्तरावरील राज्य मंडळामार्फत (शक्यतो इयत्ता ११ वी आणि १२ वी) एखाद्या विषयाबद्दल जाणून घेऊन, वैकल्पिक विषयाचा अभ्यासक्रम आणि विषय वाचण्यातील आपल्या कम्फर्ट लेव्हलचा अभ्यास करून कृपया एखाद्या विषयातील आपली आवड ओळखा.

उदाहरणार्थ:

• (अ) जर तुम्ही कॉमर्सच्या पार्श्वभूमीचे असाल, तर तुम्ही कॉलेजमध्ये आधीच काय शिकला आहात ते शोधा आणि त्यानुसार कॉमर्स, मॅनेजमेंट किंवा पब्लिक अॅडमिनिस्ट्रेशन यापैकी एकाची निवड करा.
• (ब) आपण अभियांत्रिकी पार्श्वभूमीचे असाल तर भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, गणित., अभियांत्रिकी वैकल्पिक – सिव्हिल, इलेक्ट्रिकल, मेकॅनिकल इत्यादी वैकल्पिक विषयांचा अभ्यासक्रम आणि सामग्री तपासा. 

नमूद केलेल्या विज्ञान विषयांशी तुम्हाला सोयरसुतक नसेल तर भूगोल, मानसशास्त्र, मानववंशशास्त्र, राज्यशास्त्र, समाजशास्त्र, लोकप्रशासन, तत्त्वज्ञान इत्यादी इतर पर्यायी विषय तपासून पाहा.

1. विषयासाठी कोचिंग क्लासेस उपलब्ध असणे (Coaching available in the subject)

ज्या वैकल्पिक विषयाची तुम्ही निवड करत आहात त्याच्याविषयी कोचिंग क्लासेस उपलब्ध आहेत का हे सुद्धा माहिती करून घेणे गरजेचे आहे. कारण जर कोचिंग क्लासेस उपलब्ध असतील तर त्या विषयाची तयारी करण्यासाठी लागणारा वेळ हा आपला वाचणार आहे.

1. सामान्य अध्ययन अभ्यासक्रमासाठी वैकल्पिक विषयाचे योगदान (Contribution of the Optional Subject towards General Studies syllabus)

मुख्य परीक्षेच्या सामान्य अध्ययन आणि निबंधाच्या पेपर्ससाठी वैकल्पिक विषयाचे योगदान संदर्भातील मागील प्रश्नपत्रिका आणि अभ्यासक्रमातून स्वत: जाणून घ्या.

उदाहरणार्थ: जर आपण राज्यशास्त्र शी निगडीत वैकल्पिक विषयाची निवड केली तर ते आपल्याला पूर्व व मुख्य परीक्षेतील जीएस पेपर मध्ये सुद्धा मदत करू शकतात.

1. भूतकाळातील वैकल्पिक विषयाची कामगिरी (Performance of the optional subject) (गेली 3 वर्षे)

आता 2023 मध्ये पहिल्यांदाच वैकल्पिक विषय देण्यात येत आहे म्हणून आपल्याकडे हा पर्याय उपलब्ध नाही, परंतु आपण युपीएससीचे मागील तीन वर्षांचे संबंधित वैकल्पिक विषयाचा पेपर बघू शकतो तसेच त्यात किती मार्क मिळण्याची शक्यता आहे तेसुद्धा पण शोधू शकतो.

तसेच एमपीएससी आधी सुद्धा वैकल्पिक विषय होते. त्यात सुद्धा तुम्ही थोडे संशोधन करू शकतात, परंतु त्याच्याविषयी आता जास्त माहिती इंटरनेटवर उपलब्ध नाही आणि म्हणूनच तुम्ही यूपीएससीचा पर्याय निवडा.

5.संदर्भ साहित्याची उपलब्धता

आता आपण जो विषय निवडत आहोत त्याच्यासाठी संदर्भ साहित्य किती उपलब्ध आहे हे सुद्धा एक महत्त्वाचा पर्याय आहे. कारण संबंधित विषयाशी निगडीत काही संदर्भ साहित्य उपलब्ध नसेल तर आपल्याला वैकल्पिक विषयांचा अभ्यास करताना खूप वेळ लागणार आहे.

यात तुम्ही महाराष्ट्र शासनाची स्टेट बोर्ड तसेच एनसीआरटी, इंग्लिश मध्ये असलेले संदर्भसाहित्य, त्यानंतर मुक्त विद्यापीठाची संदर्भसाहित्य, बीए मधील संदर्भसाहित्य हे सर्व गृहीत धरू शकतात.

वैकल्पिक विषय निवडताना कोणत्या गोष्टींची काळजी घ्यावी?

लोकप्रिय आणि स्कोअरिंग वैकल्पिक ही एक मिथक आहे आणि ती केवळ एक दृष्टीकोन आहे.

• असे दिसून आले आहे की यापूर्वी परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या यशस्वी उमेदवारांनी सामान्य अभ्यासासाठी एमपीएससी अभ्यासक्रमासह कोणत्या निकषांवर गुण मिळवत आहे किंवा चांगले आच्छादित आहे या निकषांवर नव्हे तर त्यांच्या आवडी आणि पार्श्वभूमीच्या आधारे वैकल्पिक विषय निवडला. 
• प्रत्येक व्यक्ती साठी काय योग्य आहे? ते त्या व्यक्ती नुसारच ठरू शकते.
• उमेदवाराने जे काही वैकल्पिक निवडले आहे त्याला किंवा तिला कठोर अभ्यास करावा लागेल आणि त्यास सर्वात जास्त स्कोअरिंग विषयामध्ये रूपांतरित करावे लागेल.

MPSC साठी वैकल्पिक विषयांची यादी

राज्यसेवा मुख्य साठी एमपीएससीने जवळपास 26 वैकल्पिक विषयांची यादी जाहीर केलेली आहे. त्या यादीमधून विद्यार्थ्यांना एका वैकल्पिक विषयाची निवड करायची आहे. त्या वैकल्पिक विषयाचे मुख्य परीक्षेत दोन पेपर असतील आणि एकूण 500 गुण असतील. 

Agriculture (कृषी)	Civil Engineering (स्थापत्य अभियांत्रिकी)	Chemistry (रसायनशास्त्र)
Botany (वनस्पतीशास्त्र)	Electrical Engineering (विद्युत अभियांत्रिकी)	Economics (अर्थशास्त्र)
Commerce and Accountancy (वाणिज्य व लेखा)	History (इतिहास)	Geology (भूविज्ञान)
Geography (भुगोल)	Mathematics (गणित)	Management (व्यवस्थापन)
Law (विधी)	Philosophy (तत्वज्ञान)	Medical Science (वैद्यकीय विज्ञान)
Mechanical Engineering (यांत्रिकी अभियांत्रिकी)	Political Science and International Relations (राज्यशास्त्र व आंतरराष्ट्रीय संबंध)	Anthropology (मानववंशशास्त्र)
Physics (भौतिकशास्त्र)	Psychology (मानसशास्त्र)	Statistics (सांख्यिकोशास्त्र)
Public Administration (लोकप्रशासन)	Sociology (समाजशास्त्र)	Animal Husbandry and Veterinary Science (पशुसंवर्धन व पशुवैद्यकीय विज्ञान)
Zoology (प्राणीशास्त्र)	Marathi Literature (मराठी वाड:मय)

Important Articles

Related Links
MPSC Question Papers 2022	MPSC Answer Key 2022
MPSC Result 2022	MPSC Hall Ticket 2022
MPSC Syllabus 2022	MPSC Exam Pattern 2022
MPSC Exam Analysis 2022