दैनिक चालू घडामोडी 26.09.2022

महत्त्वाच्या बातम्या: आंतरराष्ट्रीय

5 दक्षिण आशियाई देशांनी पाम ऑइल अलायन्सची स्थापना केली

बातम्यांमध्ये का:

• दक्षिण आशियातील भारत, पाकिस्तान, श्रीलंका, बांगलादेश आणि नेपाळ या पाच पाम तेल आयात करणाऱ्या देशांतील खाद्यतेल व्यापार संघटनांनी एशियन पाम ऑइल अलायन्स (APOA) स्थापन करण्याची घोषणा केली.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• ग्लोबोइल ऑइल शिखर परिषदेच्या बरोबरीने , एशियन पाम ऑइल अलायन्सची पहिली सर्वसाधारण सभा झाली.
• ग्लोबोइल खाद्यतेल आणि कृषी वाणिज्यसाठी सर्वोच्च परिषद, आणि पुरस्कारांपैकी एक म्हणजे ग्लोबोइल शिखर परिषद.
• एशियन पाम ऑइल अलायन्स पाम तेल वापरणाऱ्या राष्ट्रांच्या व्यावसायिक आणि आर्थिक हिताचे रक्षण करताना, त्याच्या सदस्य राष्ट्रांमध्ये पाम तेलाचा वापर वाढवण्याचे काम करेल. 
• आशियाई पाम तेल अलायन्स पाम तेलाचे उत्पादन किंवा शुद्धीकरण करण्यासाठी संपूर्ण खंडात काम करणार् या व्यवसाय किंवा व्यापार संघटनांचा समावेश करण्यासाठी आपली सदस्यता आणखी विस्तृत करेल.
• सध्या जगभरात सर्वाधिक वापरले जाणारे वनस्पती तेल म्हणजे पाम तेल.
• डिटर्जंट, प्लॅस्टिक, सौंदर्य प्रसाधने आणि जैवइंधन यासह अनेक उत्पादने पाम तेलाने बनविली जातात.
• एकत्रितपणे, इंडोनेशिया आणि मलेशिया जगातील पाम तेलाचे जवळजवळ 90% उत्पादन करतात.
• प्लॅम तेलाचे पहिले तीन ग्राहक युरोपियन युनियन, चीन आणि भारत आहेत.
• जगातील पाम तेलाचा सुमारे 40% आशिया वापरतो, तर केवळ 12% पाम तेलाचा व्यापार युरोपमध्ये होतो.
• जगभरात सर्वाधिक पाम तेल निर्यात करणारे दोन देश इंडोनेशिया आणि मलेशिया आहेत.
• जगातील 15% आयातीसह, भारत आशियातील पाम तेलाचा अव्वल आयातदार आहे, त्यानंतर चीन (9%), पाकिस्तान (4%) आणि बांगलादेश (2%) आहे.

स्रोत: द हिंदू

महत्त्वाच्या बातम्या : राष्ट्रीय

बालमृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यात भारताने साध्य केला महत्वपूर्ण टप्पा

बातम्यांमध्ये का:

• भारताने बालमृत्यू दर आणखी कमी करत महत्वपूर्ण टप्पा साध्य केला आहे. भारताचे रजिस्ट्रार जनरल यांनी 22 सप्टेंबर 2022 रोजी प्रसिद्ध केलेल्या नमुना नोंदणी प्रणाली सांख्यिकी अहवाल 2020 नुसार, 2030 पर्यंत शाश्वत विकास उद्दिष्टे साध्य करण्याच्या दिशेने प्रयत्न करताना 2014 पासून देशात बाल मृत्युदर, 5 वर्षांखालील मुलांचा मृत्युदर आणि नवजात बालक मृत्युदरात लक्षणीय घट होत आहे.

स्थिर घसरणीच्या कल कायम ठेवत बाल मृत्युदर, 5 वर्षांखालील मुलांचा मृत्युदर आणि नवजात बालक मृत्युदरात आणखी घट झाली आहे :

• देशातला 5 वर्षांखालील बालकांच्या मृत्यू दरात (U5MR) 2019 पासून 3 अंकांची (वार्षिक घसरण दर: 8.6%) लक्षणीय घट झाली आहे (2020 मध्ये 1000 जन्मांमागे 32 च्या तुलनेत 2019 मध्ये 35 प्रति 1000 ). ग्रामीण भागात 36 तर शहरी भागात 21 पर्यंत त्यात बदल होत आहेत.

1. 5 वर्षांखालील मुलींचा मृत्युदर (33 ) मुलांच्या (31) तुलनेत जास्त आहे. त्याच कालावधीत 5 वर्षांखालील मुलांच्या मृत्युदरात 4 अंकांची आणि मुलींच्या मृत्युदरात 3 अंकांची घट झाली आहे.
2. 5 वर्षांखालील वयोगटातील मृत्युदरात सर्वाधिक घसरण उत्तर प्रदेश (5 अंक ) आणि कर्नाटक (5 अंक ) राज्यात दिसून आली आहे.

• नवजात बालक मृत्यू दरात 2019मधील 1000 जन्मांमागे 30 च्या तुलनेत 2020 मध्ये 2 अंकांनी घट होऊन तो 28 प्रति 1000 झाला आहे (वार्षिक घसरणीचा दर: 6.7%).

1. ग्रामीण-शहरी तफावत 12 अंकांपर्यंत कमी झाली आहे (शहरी 19, ग्रामीण-31).
2. 2020 मध्ये कोणताही लिंगभेद आढळला नाही (पुरुष -28, महिला - 28).

• नवजात बालकांचा मृत्यू दरदेखील 2019 मधील 1000 जन्मांमागे 22 वरून 2020 मध्ये 20 प्रति 1000 म्हणजेच 2 अंकांनी कमी झाला आहे (वार्षिक घसरणीचा दर: 9.1%). शहरी भागात हे प्रमाण 12 तर ग्रामीण भागात 23 पर्यंत आहे.

एसआरएस 2020 अहवालानुसार,

1. सहा (6) राज्ये/ केंद्रशासित प्रदेशांनी NMR (<=12 by 2030) आधीच 2030 पर्यंतचे शाश्वत विकास उद्दिष्ट गाठले आहे: केरळ (4), दिल्ली (9), तामिळनाडू (9), महाराष्ट्र (11), जम्मू आणि काश्मीर (12) आणि पंजाब (12).
2. अकरा (11) राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांनी 2030 पर्यंत U5MR (<=25) चे शाश्वत विकास उद्दिष्ट आधीच गाठले आहे: केरळ (8), तामिळनाडू (13), दिल्ली (14), महाराष्ट्र (18), जम्मू आणि काश्मीर (17), कर्नाटक (21), पंजाब (22), पश्चिम बंगाल (22), तेलंगणा (23), गुजरात (24), आणि हिमाचल प्रदेश (24).

स्रोत: PIB

निर्मला सीतारामन ई-लर्निंग प्लॅटफॉर्म 'भारत विद्या' लाँच करणार

बातम्यांमध्ये का:

• केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन भारत विद्या लाँच करणार आहेत, जी ओरिएंटल आणि दक्षिण आशियाई अभ्यासांसाठी एक ऑनलाइन शिक्षण मंच असेल.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• भारत विद्या ही भांडारकर प्राच्यविद्या संशोधन संस्था (BORI) द्वारे डिझाइन आणि विकसित केली आहे.
• भारत विद्या हे अशा प्रकारचे पहिले ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म आहे, जे कला, स्थापत्य, तत्त्वज्ञान, भाषा आणि विज्ञान यांविषयी इंडोलॉजीच्या विविध पैलूंचा अंतर्भाव करणारे विनामूल्य आणि सशुल्क अभ्यासक्रम उपलब्ध करून देईल.
• भारत विद्यामध्ये सुरुवातीला वेद विद्या, भारतीय दर्शनशास्त्र, संस्कृत शिक्षण, महाभारताचे १८ पर्व, पुरातत्वशास्त्राची मूलभूत तत्त्वे आणि कालिदास आणि भाषा असे सहा अभ्यासक्रम असतील . 
• BORI आपल्या अभ्यासक्रमांसाठी क्रेडिट प्रदान करण्यासाठी भारतीय आणि परदेशी विद्यापीठांशी सहयोग करेल.
• उद्घाटन कार्यक्रमादरम्यान, अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी जाहीर केले की ऑफर केलेले अभ्यासक्रम नवीन शैक्षणिक धोरण (NEP) 2020 चे पालन करतात.

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

महत्त्वाच्या बातम्या: अर्थव्यवस्था

रुपयाच्या व्यापारासाठी RBI ची मान्यता मिळवणारी UCO बँक पहिली कर्जदार ठरली

बातम्यांमध्ये का:

• UCO बँकेला भारतीय रुपयात व्यापार सेटलमेंटसाठी रशियाच्या Gazprom बँकेत विशेष व्होस्ट्रो खाते उघडण्यासाठी भारतीय रिझर्व्ह बँकेची मंजुरी मिळाली आहे .

मुख्य मुद्दे:

• जुलैमध्ये भारतीय बँकांना भारतीय चलनातील व्यापार ाचा निपटारा करण्याची परवानगी देण्याच्या आरबीआयच्या निर्णयानंतर कोलकाता स्थित बँक असलेली युको बँक ही नियामकाची मान्यता मिळवणारी पहिली बँक आहे.
• UCO बँक पूर्वी युनायटेड कमर्शियल बँक म्हणून ओळखली जात होती जी 1943 मध्ये कोलकाता येथे स्थापन झाली होती . 
• ही भारतातील राष्ट्रीयीकृत बँकांपैकी एक आहे. हे भारत सरकारच्या वित्त मंत्रालयाच्या मालकीखाली आहे.
• गॅझप्रॉम बँक ही रशियन कर्जदाता आहे, जी जगातील सर्वात मोठी गॅस उत्पादक आणि निर्यातदार गॅझप्रॉमने गॅस उद्योग उपक्रमांसाठी बँकिंग सेवा प्रदान करण्यासाठी स्थापन केली होती. 
• गॅझप्रॉम बँक 1990 पासून कार्यरत आहे. हे रशियामधील पहिल्या तीन बँकांपैकी एक आहे. 
• हे 45,000 हून अधिक कॉर्पोरेट आणि 30 लाख खाजगी ग्राहकांना बँकिंग आणि गुंतवणूक सेवांची संपूर्ण श्रेणी प्रदान करते. 

स्रोत: बिझनेस स्टँडर्ड

REC लिमिटेड 'महारत्न' कंपनी दर्जा मिळवणारी 12 वी कंपनी ठरली आहे

बातम्यांमध्ये का:

• पॉवर सेक्टर-केंद्रित नॉन-बँकिंग फायनान्स कंपनी (NBFC) REC लि. ला 'महारत्न' केंद्रीय सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमाचा दर्जा देण्यात आला आहे

महत्त्वाचे मुद्दे:

• आरईसी लिमिटेड ही महारत्न दर्जा मिळवणारी 12 वी कंपनी आहे.
• महारत्न CPSEs बोर्डाला भारत आणि परदेशात आर्थिक संयुक्त उपक्रम, पूर्ण मालकीच्या सहाय्यक कंपन्या आणि विलीनीकरण आणि अधिग्रहण सुरू करण्यासाठी CPSE च्या निव्वळ मूल्याच्या 15% पर्यंत इक्विटी गुंतवणूक करण्याची परवानगी मिळणार आहे. 
• भारत सरकारच्या दीनदयाळ उपाध्याय ग्राम ज्योती योजना (DDUGJY) आणि सौभाग्य यांसारख्या प्रमुख योजनांच्या यशामध्ये REC ने महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे आणि देशातील गाव आणि घरगुती विद्युतीकरण साध्य करण्यासाठी योगदान दिले आहे.
• REC सध्या आर्थिक आणि ऑपरेशनल समस्या दूर करण्यासाठी वितरण क्षेत्राची सुधारणा करण्यासाठी सुधारित वितरण क्षेत्र योजना (RDSS) साठी नोडल एजन्सीची भूमिका बजावत आहे.
• 1969 मध्ये स्थापित, REC संपूर्ण भारतातील ऊर्जा क्षेत्र वित्तपुरवठा आणि विकासावर लक्ष केंद्रित करते.
• हे राज्य वीज मंडळे, राज्य सरकारे, केंद्र/राज्य ऊर्जा उपयोगिता, स्वतंत्र वीज उत्पादक, ग्रामीण विद्युत सहकारी संस्था यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.

स्रोत: इकॉनॉमिक टाइम्स

महत्त्वाचे पुरस्कार

भारतीय लेखिका आणि कवयित्री मीना कंडासामी यांना जर्मन पेन पुरस्कार

बातम्यांमध्ये का:

• भारतीय लेखिका आणि कवयित्री मीना कंडासामी यांना जर्मनीच्या डार्मस्टॅडमधील पेन सेंटरने यंदाचा हरमन केस्टेन पुरस्कार जाहीर केला आहे.

मुख्य मुद्दे:

• हेर्मन केस्टन पुरस्कार पेन संघटनेच्या सनदेच्या भावनेतून छळलेल्या लेखक आणि पत्रकारांच्या हक्कांसाठी उभे राहणाऱ्या व्यक्तिमत्त्वांचा गौरव करतो.
• जर्मनीचे पेन सेंटर यावर्षी 15 नोव्हेंबर रोजी डर्मस्टॅड येथे एका समारंभात भारतीय लेखकाला हा पुरस्कार प्रदान करेल.
• विजेत्याला बक्षीस रक्कम म्हणून €20,000 ($19,996) देखील दिले जातील.
• या वर्षी, PEN केंद्र सुद्धा वेबसाईट “Weiter Schreiben” (“Keep write”) या संकेतस्थळाला प्रोत्साहन देण्यासाठी, निर्वासित लेखकांना आणि संघर्ष क्षेत्रांतील लेखकांना त्यांचे विचार व्यक्त करण्यासाठी व्यासपीठ देण्यासाठी विशेष पुरस्कार देऊन सन्मानित करत आहे.
• मीना कंडासामी यांचा जन्म 1984 मध्ये चेन्नई येथे झाला होता, कांदासामी एक स्त्रीवादी आणि जातीविरोधी कार्यकर्त्या आहेत.
• मीना कंडासामी यांना त्यांच्या कादंबऱ्यांसाठी फिक्शनसाठी महिला पुरस्कार, आंतरराष्ट्रीय डिलन थॉमस पुरस्कार, झलक पुरस्कार आणि हिंदू लिट पुरस्कारानेही सन्मानित करण्यात आले आहे.

स्रोत: Livemint

महत्वाचे दिवस

राष्ट्रीय चित्रपट दिन 2022

बातम्यांमध्ये का:

• मल्टीप्लेक्स असोसिएशन ऑफ इंडिया द्वारे 23 सप्टेंबर हा राष्ट्रीय चित्रपट दिन म्हणून साजरा केला जातो.

मुख्य मुद्दे:

• कोविड-१९ महामारीनंतर सिनेरसिकांचे 'थँक यू' आणि ज्यांनी पुन्हा सिनेसृष्टीत प्रवेश केला नाही त्यांना आमंत्रण म्हणून राष्ट्रीय सिनेमा दिन साजरा केला जाणार आहे.
• हा दिवस साजरा करण्यासाठी, MIA ने प्रेक्षकांना फक्त रु.75 मध्ये चित्रपटाची तिकिटे उपलब्ध करून दिली आहेत.
• MIA द्वारे PVR, INOX, Cinepolis, Carnival, Miraj, City pride, Asia, Mukta A2, Movie Time, Wave, M2K आणि डिलाइट सारख्या थिएटर्ससह 400 स्क्रीन्सवर MIA द्वारे ऑफर केले जाते.
• राष्ट्रीय चित्रपट दिन साजरा करण्याची तारीख आधी 16 सप्टेंबर 2022 ही निश्चित करण्यात आली होती परंतु नंतर MIA ने ती 23 सप्टेंबरपर्यंत वाढवली.
• मल्टीप्लेक्स असोसिएशन ऑफ इंडिया (MAI) हा सिनेमा ऑपरेटर्सचा एक राष्ट्रव्यापी गट आहे जो सिनेमा प्रदर्शन क्षेत्राच्या वतीने माहिती देतो, शिक्षित करतो आणि वकिली करतो.

स्रोत: टाईम्स ऑफ इंडिया

अंत्योदय दिवस 2022

बातम्यांमध्ये का:

• दरवर्षी 25 सप्टेंबर हा अंत्योदय दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

मुख्य मुद्दे:

• अंत्योदय दिवस हा भारतीय नेते पंडित दीनदयाळ उपाध्याय यांची जयंती आहे आणि त्यांचे जीवन आणि वारसा लक्षात ठेवण्यासाठी दरवर्षी त्यांच्या सन्मानार्थ साजरा केला जातो.

अंत्योदय दिवस म्हणजे काय?

• अंत्योदय म्हणजे गरिबातील गरीबांचे उत्थान करणे, समाजातील सर्वात दुर्बल घटकापर्यंत पोहोचणे हा विशेष दिवसाचा उद्देश आहे. या दिवशी उपाध्याय यांचे समाज आणि राजकारणातील योगदानाबद्दल स्मरण केले जाते जे त्यांनी गरिबांच्या उन्नतीसाठी बजावले.

अंत्योदय दिवस 2022: महत्त्व

• हा दिवस सरकार आणि लोकांना प्रेरणा देतो की, आज समाजातील दुर्बल घटक समजल्या जाणाऱ्या समुदायांना समृद्धी आणि यश मिळवून देण्यासाठी मदत करावी, समाजातील कोणताही सदस्य मागे राहू नये म्हणून देशाला सर्वसमावेशक विकास प्रदान करणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे. हा दिवस लोकांना मदत करण्याची अधिक गरज असलेल्यालोकांना मदत करण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याबद्दल आहे जेणेकरून त्यांना समृद्धीचा अनुभव घेता येईल.

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

महत्त्वाच्या बातम्या: महाराष्ट्र

 ‘राजहंस’च्या दिलीप माजगावकर यांना राष्ट्रीय सुवर्ण पुरस्कार

बातम्यांमध्ये का:

• प्रकाशन व्यवसायात पन्नास वर्षांहून अधिक काळ कार्यरत असणारे राजहंस प्रकाशनचे दिलीप माजगावकर यांना ‘द फेडरेशन ऑफ पब्लिशर्स अँड बुकसेलर्स असोसिएशन इन इंडिया’ या संघटनेतर्फे सुवर्ण पुरस्कार जाहीर झाला आहे.

मूख्य मुद्दे:

• दिल्ली येथे झालेल्या कार्यक्रमात राजहंस प्रकाशनच्या संचालिका रेखा माजगावकर यांनी हा पुरस्कार स्वीकारला. प्रकाशन क्षेत्रातील प्रदीर्घ आणि देदीप्यमान कार्याबद्दल हा पुरस्कार देण्यात येतो.
• माजगावकर यांच्या समर्थ नेतृत्वाखाली राजहंस प्रकाशन गेली ५५ वर्षे वाटचाल करीत आहे. या कालावधीत माजगावकर यांच्या कल्पनेतून आणि कर्तबगारीतून अनेक अभिनव उपक्रम राबविले.
• चरित्र, आत्मचरित्र, कथा-कादंबरी, काव्य, ललित लेखन, विज्ञान, कला अशा विविध विषयांवर अनेक प्रथितयश त्याचबरोबर नवोदित लेखकांनी लिहिलेली शेकडो पुस्तके माजगावकर यांच्या कारकिर्दीत प्रकाशित झाली.
• प्रकाशन क्षेत्राबरोबरच सामाजिक बांधिलकीचे सजग भान ठेवणारा प्रकाशक असा लौकिक माजगावकर यांना लाभला आहे.
• विधायक कामात सहभागी असलेल्या अनेक संस्थांना माजगावकर यांनी भरीव आर्थिक सहाय्य केले आहे.

Source: Loksatta

महाराष्ट्रातील एक कार्यक्रम अधिकारी आणि दोन विद्यार्थ्यांना राष्ट्रीय सेवा योजना पुरस्कार प्रदान

बातम्यांमध्ये का:

• महाराष्ट्रातील राष्ट्रीय सेवा योजनेचे कार्यक्रम अधिकारी सुशील शिंदे यांच्यासह प्रतिक कदम आणि दिवेश गिन्नारे या विद्यार्थ्यांना उल्लेखनीय योगदानासाठी आज राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते राष्ट्रीय सेवा योजना पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

मूख्य मुद्दे:

• सुशील शिंदे हे मुंबईच्या कांदिवली भागातील ठाकूर विज्ञान व वाणिज्य महाविद्यालयाचे कार्यक्रम अधिकारी आहेत. 
• त्यांना, राष्ट्रीय सेवा योजनेच्या उत्कृष्ट कार्यक्रम अधिकाऱ्‍याच्या पुरस्काराने गौरविण्यात आले. प्रतिक हा नंदुरबार येथील गजमल तुळशीराम पाटील महाविद्यालयाचा विद्यार्थी आहे. 
• दिवेश हा नागपूर येथील पशुवैद्यकीय महाविद्यालयाचा विद्यार्थी आहे. या दोघांना राष्ट्रीय सेवा योजनेच्या उत्कृष्ट स्वयंसेवकाच्या पुरस्काराने गौरविण्यात आले.
• केंद्रीय युवक कल्याण व क्रीडा मंत्रालयाच्यावतीने राष्ट्रीय सेवा योजना स्थापना दिनानिमित्त राष्ट्रपती भवनाच्या दरबार हॉलमध्ये ‘राष्ट्रीय सेवा योजना पुरस्कार 2020- 21′ प्रदान कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले. 

Source: Mahasamvad

आजच्या संपूर्ण चालू घडामोडी तुम्हाला खाली दिलेल्या पीडीएफ मध्ये मिळतील. या घटकाची पीडीएफ डाउनलोड करण्यासाठी, येथे क्लिक करा:

दैनिक चालू घडामोडी-26 September 2022, Download PDF

Daily Current Affairs-26 September 2022, Download PDF 

More From Us:

MPSC Free Exam Preparation

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU'S Exam Prep App