दैनिक चालू घडामोडी 20.09.2022

महत्त्वाच्या बातम्या: आंतरराष्ट्रीय

पोलंडने विस्तुला स्पिट येथे नवीन कालवा बांधला

बातम्यांमध्ये का:

• पिलावा (Strait of Pilawa) सामुद्रधुनीवर अवलंबून न राहता विस्तुला लगून (Vistula lagoon) च्या बंदरांपर्यंत समुद्रपर्यटन करता यावे, यासाठी पोलंडने बाल्टिक समुद्र आणि रशियामधील ग्दान्स्कचे आखात (Bay of Gdansk) यांच्यामध्ये एक नवीन सागरी कालवा बांधला आहे.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान पोलंडवरील सोव्हिएत आक्रमणाच्या 83 व्या वर्धापन दिनानिमित्त नवीन कालवा उघडला गेला.
• अर्थव्यवस्थेवर आणि राष्ट्राच्या वाढीवरील रशियन प्रभावाच्या समाप्तीचे रूपकात्मक प्रतिनिधित्व करण्यासाठी हे केले गेले.
• हे बाल्टिक ते एल्ब्लाग मार्ग मधील अंतर सुमारे 100 किमी ने कमी होईल. 
• लहान जहाजे आणि बोटी सध्या या चॅनेलचा वापर करू शकतात, परंतु एल्ब्लागच्या बंदरात 5 मीटर खोल प्रवेश होईपर्यंत मालवाहू जहाजांना सध्या मनाई आहे.
• या प्रकल्पाची एकूण किंमत USD 2 अब्ज आहे.
• बाल्टिक समुद्रात, व्हिस्टुला स्पिट हा Aeolian sand spit किंवा द्वीपकल्पीय भाग आहे, जो ग्दान्स्क खाडीपासून विस्तुला लगूनला विभाजित करतो.
• पोलंड आणि कॅलिनिनग्राड ओब्लास्ट (semi-exclave belonging to Russia) मधील सीमा जात असल्याने पोलंड आणि रशियामध्ये ही Aeolian sand spit राजकीयदृष्ट्या विभागली गेली आहे.

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

महत्त्वाच्या बातम्या : राष्ट्रीय

KRITAGYA 3.0

बातम्यांमध्ये का:

• पीक सुधारण्यासाठी "स्पीड ब्रीडिंग" ला प्रोत्साहन देण्याच्या उद्देशाने ICAR ने KRITAGYA 3.0 लाँच केले आहे.

मुख्य मुद्दे:

• राष्ट्रीय कृषी संशोधन परिषद, आपल्या राष्ट्रीय कृषी उच्च शिक्षण प्रकल्प आणि पीक विज्ञान विभागा अंतर्गत, पीक सुधारणेसाठी वेगवान प्रजननाला प्रोत्साहन देण्यासाठी हॅकाथॉन 3.0 “कृतज्ञ (KRITAGYA)” आयोजित करणार आहे.
• हा कार्यक्रम विद्यार्थी/शिक्षक/उद्योजक/नवोन्मेषक आणि इतरांना पीक सुधारणेसाठीच्या नवोन्मेषाला प्रोत्साहन देण्याकरता नाविन्यपूर्ण पद्धती आणि तंत्रज्ञान उपाय प्रदर्शित करण्याची संधी देईल.
• पीक क्षेत्रात अपेक्षित उपाय साध्य करण्याबरोबरच, ते कृषी क्षेत्रात तंत्रज्ञान-सक्षम उपायांचा व्यापक अवलंब करण्यास प्रोत्साहन देईल.
• अशा उपक्रमांमुळे पीक क्षेत्रात, शिकण्याची क्षमता, नवोन्मेष आणि उपाय, रोजगार क्षमता आणि उद्योजकता यासह अपेक्षित जलद परिणामांना चालना मिळेल. 
• राष्ट्रीय शिक्षण धोरण, 2020 च्या अनुषंगाने KRITAGYA 3.0 लाँच करण्यात आले आहे.
• राष्ट्रीय कृषी उच्च शिक्षण प्रकल्प (NAHEP) नोव्हेंबर 2017 मध्ये भारतीय कृषी संशोधन परिषदेने जागतिक बँकेच्या सहाय्याने सुरू केला.
• राष्ट्रीय कृषी उच्च शिक्षण प्रकल्पाचे मुख्य उद्दिष्ट विद्यार्थ्यांना उच्च दर्जाचे शिक्षण देण्यासाठी सहभागी कृषी विद्यापीठे आणि ICAR ला मदत करणे हा आहे.

स्रोत: पीआयबी

धर्मेंद्र प्रधान यांनी रामकृष्ण मिशनच्या 'Awakening' कार्यक्रमाचा शुभारंभ केला

बातम्यांमध्ये का:

• रामकृष्ण मिशनचा 'Awakening (प्रबोधन)' कार्यक्रम केंद्रीय शिक्षण आणि कौशल्य विकास आणि उद्योजकता मंत्री श्री धर्मेंद्र प्रधान यांनी इयत्ता 1 ली ते 5 वी च्या विद्यार्थ्यांसाठी सुरू केला आहे.

मुख्य मुद्दे:

• रामकृष्ण मिशन, दिल्ली शाखेच्या अंतर्गत, 2014 पासून, माध्यमिक शाळेतील विद्यार्थ्यांसाठी Awakening Citizen Program - ACP (जागृत नागरिक कार्यक्रम) यशस्वीरित्या आयोजित केला जात आहे.
• ACP अंतर्गत सुमारे 6,000 शाळा (केंद्रीय विद्यालय, जवाहर नवोदय विद्यालय, सरकारी आणि खाजगी शाळा) ज्यात 55,000 शिक्षक आणि 12 लाख विद्यार्थी यांचा समावेश आहे.
• राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP) 2020 शी जोडलेला 'Awakening' नावाचा कार्यक्रम 126 शाळांमध्ये आयोजित करण्यात आला आहे.
• कोविड महामारीच्या काळात, या पथदर्शी कार्यक्रमाने संघर्ष करणाऱ्या शिक्षकांना, पालकांना आणि विद्यार्थ्यांना मोठा दिलासा दिला आहे.
• हा 'Awakening'' कार्यक्रम राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP), 2020 च्या तत्त्वज्ञानाच्या अनुषंगाने बालकाचा सर्वांगीण व्यक्तिमत्व विकास सुनिश्चित करण्याच्या दिशेने एक उपक्रम आहे.
• स्वामी विवेकानंदांनी 1897 मध्ये रामकृष्ण मिशनची स्थापना केली होती, ज्याचा उद्देश रामकृष्ण मिशनच्या माध्यमातून गरीब आणि सर्वात वंचित लोकांच्या दारापर्यंत स्वामी विवेकानंदांच्या उत्कृष्ट विचारांना पोहोचवणे आहे. 
• रामकृष्ण मिशन मूल्य-आधारित शिक्षण, संस्कृती, आरोग्य, महिला सक्षमीकरण, युवक आणि आदिवासी कल्याण आणि मदत आणि पुनर्वसन या क्षेत्रात कार्य करते.

स्रोत: द हिंदू

महत्त्वाच्या बातम्या : राज्य

अंदमान आणि निकोबार बेटे भारतातील पहिले स्वच्छ सुजल प्रदेश बनले

बातम्यांमध्ये का:

• केंद्रीय जलशक्ती मंत्री गजेंद्र सिंह शेखावत यांनी अंदमान आणि निकोबार बेटांना भारतातील पहिले 'स्वच्छ सुजल प्रदेश' म्हणून घोषित केले आहे .

मुख्य मुद्दे:

• यामुळे, अंदमान आणि निकोबार बेटांमधील सर्व गावांना 'हर घर जल' प्रमाणपत्र देण्यात आले आहे आणि ते उघड्यावर शौचमुक्त (Open Defecation Free) म्हणून जाहीर करण्यात आले आहे. 
• सुरक्षित पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा आणि त्याचे व्यवस्थापन हे सुजल आणि स्वच्छतेचे महत्त्वाचे पैलू आहे.

सुजल आणि स्वच्छ राज्याचे तीन महत्त्वाचे घटक आहेत:

1. सुरक्षित पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा आणि व्यवस्थापन.
2. ODF +: ODF शाश्वतता आणि घन आणि द्रव कचरा व्यवस्थापन (SLWM)
3. क्रॉस-कटिंग हस्तक्षेप जसे की अभिसरण, IEC, कृती योजना इ. (cross-cutting interventions like convergence, IEC, action planning, etc)

• अंदमान आणि निकोबार बेटांवर, तीन जिल्ह्यांच्या 9 ब्लॉकमधील 266 गावांमध्ये 62,000 ग्रामीण कुटुंबे वसलेली आहेत, केंद्रशासित प्रदेश राज्यातील सर्व 368 शाळा, 558 अंगणवाडी केंद्रे आणि 292 सार्वजनिक संस्था केंद्रांना पाईपद्वारे पाणीपुरवठा केला आहे. 
• जागतिक जल दिन, 22 मार्च 2021 रोजी, अंदमान आणि निकोबार बेटांना नळाच्या पाण्याचे कनेक्शन असलेल्या ग्रामीण कुटुंबांचे 100% कव्हरेज प्राप्त झाल्याचे जाहीर करण्यात आले. 
• अंदमान आणि निकोबार बेटे हे गोवा आणि तेलंगणा नंतर ग्रामीण भागातील घरांना नळाच्या पाण्याच्या पुरवठ्यासह 100% कव्हरेज प्राप्त करणारे देशातील तिसरे राज्य/केंद्रशासित प्रदेश बनले आहेत.

स्रोत: बिझनेस स्टँडर्ड

GRSE, कोलकाता यांना ' राजभाषा कीर्ती पुरस्कार ' प्रदान करण्यात आला 

बातम्यांमध्ये का:

• भारत सरकारच्या गृह मंत्रालयाने गार्डन रीच शिपबिल्डर्स अँड इंजिनीअरिंग लिमिटेड (GRSE), कोलकाता यांना " राजभाषा कीर्ती पुरस्कार " प्रदान केला आहे.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• भारत सरकारने गार्डन रीच शिपबिल्डर्स अँड इंजिनिअरिंग लिमिटेडला 2021-2022 या आर्थिक वर्षांसाठी झोन "C" मधील सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांमध्ये सर्वोत्तम अधिकृत भाषा अंमलबजावणी म्हणून मान्यता दिली आहे.
• सुरतच्या हिंदी दिवस उत्सवादरम्यान, हे बक्षीस देण्यात आले आहे. 
• मा. केंद्रीय गृह मंत्री श्री अमित शहा यांच्याकडे हिंदी दिनाच्या दरम्यान उत्सवआयोजित करण्याची जबाबदारी सांभाळत आहेत.
• 2011-2012, 2012-2013, 2014-2015, 2015-2016 आणि 2016-2017 या वर्षांतील सर्वोत्तम अधिकृत भाषेच्या अंमलबजावणीसाठी, GRSE ला " राजभाषा कीर्ती पुरस्कार " प्रदान करण्यात आला होता. 
• अधिकृत भाषा अंमलबजावणीच्या क्षेत्रात भारत सरकारने दिलेला सर्वोच्च सन्मान " राजभाषा कीर्ती पुरस्कार " असे म्हणतात .
• कोलकाता, गार्डन रीच शिपबिल्डर्स आणि इंजिनीअरिंग लिमिटेड या फक्त एका संरक्षण आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांना या सन्मानाने मान्यता देण्यात आली आहे.

स्रोत: इकॉनॉमिक टाइम्स

महत्वाच्या बातम्या: संरक्षण

बीएसएफचे पहिले महिला उंट स्वार पथक भारत-पाक सीमेवर तैनात

बातम्यांमध्ये का:

• सीमा सुरक्षा दल (BSF) चे पहिले सर्व महिला उंट स्वार पथक राजस्थान आणि गुजरातमध्ये भारत-पाकिस्तान सीमेवर तैनात केले जाईल.

मुख्य मुद्दे:

• 1 डिसेंबर रोजी बीएसएफ रायझिंग डे परेडमध्ये पहिल्यांदाच नवनिर्मित पथक सहभागी होणार आहे, हे पथक जगातील अशा प्रकारचे पहिले आहे.
• बीएसएफ हे देशातील एकमेव दल आहे, ज्याकडे उंटांची तुकडी आणि उंट घोडदळ बँड आहे.
• first line of defence म्हणून ओळखली जाणारी BSF, थारच्या वाळवंटाच्या विस्तीर्ण भागात देखरेख करण्यासाठी उंटांच्या तुकडीचा वापर करते. 
• BSF हे केंद्रीय सशस्त्र पोलीस दल (CAPF) आहे, जे केंद्र सरकारच्या अंतर्गत कार्य करते.
• भारत-पाकिस्तान युद्धानंतर 1965 मध्ये बीएसएफची स्थापना झाली.
• बीएसएफ कायदा 1968 मध्ये संसदेने मंजूर केला होता आणि या कायद्याचे नियम 1969 मध्ये तयार करण्यात आले होते.
• भारत हा राज्यांचा महासंघ आहे आणि एक सीमा एक बल धोरण अंतर्गत, बीएसएफ पाकिस्तान आणि बांगलादेशच्या सीमेवर तैनात आहे.
• BSF देखील Left Wing Extremism (LWE) प्रभावित भागात तैनात आहे, आणि राज्य सरकारांच्या विनंतीनुसार, BSF देखील नियमितपणे निवडणूक आणि इतर कायदा आणि सुव्यवस्था कर्तव्यांसाठी तैनात करण्यात येते. 
• सीमा सुरक्षा दलाची स्थापना 1 डिसेंबर 1965 रोजी झाली आणि त्याचे मुख्यालय नवी दिल्ली येथे आहे.

स्रोत: टाईम्स ऑफ इंडिया

महत्त्वाचे पुरस्कार

केंद्रीय मंत्री डॉ जितेंद्र सिंह 60 स्टार्टअप्सना INSPIRE पुरस्कार प्रदान केले

बातम्यांमध्ये का:

• केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार), भूविज्ञान राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार), पंतप्रधान कार्यालयातील तसेच कार्मिक, तक्रार निवारण आणि निवृत्तीवेतन विभागाचे राज्यमंत्री डॉ.जितेंद्र सिंह यांनी नवी दिल्ली येथे झालेल्या कार्यक्रमात देशातील 60 स्टार्ट अप उद्योगांना इन्स्पायर पुरस्कारांचे वितरण केले तसेच 53,021 विद्यार्थ्यांना आर्थिक मदत प्रदान केली.

मुख्य मुद्दे:

• विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाने (DST) इन्स्पायर पुरस्काराची स्थापना केली आहे.
• 2020-2021 मधील वार्षिक INSPIRE Awards- MANAK स्पर्धा देशातील सर्व राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशांमधून 6.53 लाख अद्वितीय कल्पना आणि नवकल्पनांना आकर्षित करते.
• 6.53 लाख विद्यार्थ्यांपैकी 53,021 विद्यार्थ्यांना प्रत्येकी 10,000 रुपयांची आर्थिक मदत देण्यात आली जेणेकरून त्यांनी या योजनेत सादर केलेल्या संकल्पनांचे नमुने विकसित करता येतील.
• एकूण 556 विद्यार्थ्यांनी 9व्या राष्ट्रीय पातळीवरील प्रदर्शन आणि प्रकल्प स्पर्धेत प्रवेश केला आहे.
• इन्स्पायर अवॉर्ड्स- MANAK ही देशातील प्रमुख योजना, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग (DST) द्वारे राष्ट्रीय इनोव्हेशन फाऊंडेशन इंडिया (NIF) सह संयुक्तपणे लागू केली जाते.
• या प्रकल्पाचा उद्देश 10 ते 15 वयोगटातील विद्यार्थ्यांना इयत्ता 6 वी ते 10 वयोगटात शिकण्यासाठी प्रवृत्त करणे आहे.
• शालेय मुलांमध्ये सर्जनशील आणि नाविन्यपूर्ण विचारांची संस्कृती रुजवण्यासाठी विज्ञान आणि सामाजिक अनुप्रयोगांमध्ये मूळ असलेल्या 10 लाख मूळ कल्पनांना नवनिर्मिती करण्याचे MANAK चे उद्दिष्ट आहे.

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

महत्वाचे: पुस्तके

मनोज बाजपेयी यांनी "मुस्कुराते चंद लम्हे और कुछ खामोशियां" हे पुस्तक प्रकाशित केले

बातम्यांमध्ये का:

• नवी दिल्लीतील एका संमेलनात अभिनेते मनोज वाजपेयी यांनी माहिती व प्रसारण सचिव अपूर्व चंद्रा यांच्या उपस्थितीत 'मुस्कुराते चंद लम्हे और कुछ खामोशियां' या पुस्तकाचे प्रकाशन केले.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• मुस्कुराते चंद लम्हे और कुछ खामोशियांया नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या कवितासंग्रहात विविध प्रकारच्या कवितांचा समावेश आहे.
• मुस्कुराते चंद लम्हे और कुछ खामोशियांया चे लेखक जीवेश नंदन आहेत.
• भारतीय अभिनेता मनोज वाजपेयी हा प्रामुख्याने हिंदी भाषेतील चित्रपटांमध्ये काम करतो.
• मनोज बाजपेयी यांना सहा फिल्मफेअर पुरस्कार, दोन एशिया पॅसिफिक स्क्रीन पुरस्कार आणि तीन राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार देण्यात आले आहेत.
• कलेतील त्यांच्या योगदानाबद्दल, मनोज बाजपेयी यांना 2019 मध्ये भारताचा चौथा-सर्वोच्च नागरी सन्मान पद्मश्री देण्यात आला.
• 1998 मध्ये, राम गोपाल वर्मा यांच्या क्राइम ड्रामा सत्याने मनोज बाजपेयी यांना सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा फिल्मफेअर समीक्षक पुरस्कार आणि सर्वोत्कृष्ट सहाय्यक अभिनेत्याचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार मिळवून दिला.
• नंतर, शूल चित्रपटासाठी , मनोज बाजपेयी यांना सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा (1999) दुसरा फिल्मफेअर क्रिटिक्स अवॉर्ड मिळाला.
• 67 व्या राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार सोहळ्यात त्यांना भोसले चित्रपटातील त्यांच्या कामासाठी सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार मिळाला.

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

आजच्या संपूर्ण चालू घडामोडी तुम्हाला खाली दिलेल्या पीडीएफ मध्ये मिळतील. या घटकाची पीडीएफ डाउनलोड करण्यासाठी, येथे क्लिक करा:

दैनिक चालू घडामोडी-20 September 2022, Download PDF

Daily Current Affairs-20 September 2022, Download PDF

More From Us:

MPSC Free Exam Preparation

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU'S Exam Prep App