दैनिक चालू घडामोडी 16.09.2022

महत्वाची बातमी : आंतरराष्ट्रीय

अर्बन वेस्टवॉटर लँडस्केप

बातम्यांमध्ये का:

• कोपनहेगन येथे World Water Congress and Exhibition 2022 मध्ये डेन्मार्कसह भारताने 'Urban Wastewater Scenario in India' या विषयावर संयुक्त व्हाईटपेपर प्रसिद्ध केले आहे. जलशक्ती मंत्री गजेंद्रसिंग शेखावत यांच्यासह डॅनिश पर्यावरण मंत्री ली वेर्मेलिन आणि विकास सहकार मंत्री फ्लेमिंग मोलर मॉर्टेन्सन यांनी 'Urban Wastewater Scenario in India' ही सुविधा उपलब्ध करून दिली.

मुख्य मुद्दे:

• शहरी सांडपाणी व्यवस्थापनावर श्वेतपत्रिका तयार करण्यासाठी भारत सरकारने अटल इनोव्हेशन मिशन, नीती आयोग, जलशक्ती मंत्रालय आणि राष्ट्रीय स्वच्छ गंगा मिशन, International Agency Innovation Center Denmark आणि Academic Indian Institute of Technology Bombay यांच्या भागीदारांसह एक बहुआयामी संघ स्थापन केला होता. 
• या श्वेतपत्रिकेत संपूर्ण भारतातील सांडपाण्यावर प्रक्रिया करण्याची सद्य:स्थिती तसेच भविष्यातील प्रक्रिया प्रणालींना सहकार्य, सह-निर्मिती आणि डिझाइन करण्यासाठी उचलल्या जाणार् या संभाव्य प्रयत्नांचे वर्णन केले आहे.
• भारत आणि डेन्मार्क यांच्यातील हरित धोरणात्मक भागीदारी, ज्यात ग्रीन हायड्रोजन, नवीकरणीय ऊर्जा, सांडपाणी व्यवस्थापन आणि त्यांचे द्विपक्षीय संबंध यावर भर देण्यात आला आहे आणि हेच या श्वेतपत्रिकेचे स्रोत आहे.
• इंटरनॅशनल सेंटर फॉर क्लिअर वॉटर आणि AIC- Sangam and AIC FISE यांनाही या धोरणांतर्गत आयआयटी दिल्ली, आयआयटी मुंबई आणि आयआयटी मद्रास येथे मार्गदर्शन मिळणार आहे.
• नेक्स्ट जनरेशन वॉटर अ‍ॅक्शन (NGWA) या जागतिक कार्यक्रमाचे उद्दिष्ट मध्ये IWA वर्ल्ड वॉटर काँग्रेस 2022 मध्ये शीर्ष विद्यापीठे आणि इनोव्हेशन हबमधील तरुणांना सहभागी करून घेणे.
• दानिश दूतावासाने अटल इनोव्हेशन मिशन, नीती आयोगाच्या सहकार्याने, या कार्यक्रमादरम्यान AIM- ICDK- 2.0 Water Innovation Challenge चे आयोजन केले आहे.

Source: PIB

भारतातून इराणला जाणारी पहिली Inter-Modal Digital TIR आधारित वाहतूक मुंबईच्या जेएन बंदरातून रवाना

बातम्यांमध्ये का:

• न्हावा शेवा (जवाहरलाल नेहरू बंदर), नवी मुंबई, महाराष्ट्र येथून आंतरराष्ट्रीय एसटीआर किंवा आंतरराष्ट्रीय रस्ते वाहतूक (TIR) आधारित पायलट वाहतूक ही भारत आणि इराण दरम्यानच्या आंतरराष्ट्रीय उत्तर-दक्षिण परिवहन कॉरिडॉर (International North-South Transport Corridor-INSTC) कॉरिडॉरसह पहिली आंतरमार्गीय डिजिटल वाहतूक आहे. 

मुख्य मुद्दे:

• TIR प्रणालीचे सीमाशुल्क कायम ठेवताना सीमेपलीकडील प्रवास पेपरलेस होणार आहे.
• वाहतूक खर्च आणि इतर औपचारिकता कमी करून, टीआयआर प्रणाली सीमेपलीकडील व्यापार आणि दळणवळण सुलभ करण्यात आणि ऑपरेशनल विलंब रोखण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान देईल.
• फेडरेशन ऑफ इंडियन चेंबर्स ऑफ कॉमर्स अँड इंडस्ट्री (फिक्की) च्या म्हणण्यानुसार, या प्रणालीमुळे 64 हून अधिक टीआयआर कार्यरत राष्ट्रांना प्रवेश देऊन देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय वाहतुकीचा प्रवाह सुलभ होईल.
• अधिक आंतर-प्रादेशिक वाणिज्य वाढीस चालना देण्यासाठी टीआयआर प्रणाली आवश्यक आहे.
• मध्य आशियाई बाजारपेठांमध्ये युरोपमधून येण्यासाठी आणि युरोपमध्ये जाण्यासाठी manufactured emergency shipments (EXIM) साठी लागणारा वेळ कमी करणे हे INSTC चे ध्येय आहे.
• भारतीय मदतीतून बांधण्यात आलेले 'चाबहार बंदर' या प्रदेशाचे प्राथमिक आर्थिक संक्रमण केंद्र (region's primary economic transit hub) म्हणून काम करणार आहे.
• इराण सरकारबरोबरच भारत चाबहार बंदरात शहीद बेहर्ती टर्मिनलच्या पहिल्या टप्प्यातील बांधकामात सहभागी आहे. 

Source: Times of India

भारत एक उर्जा अधिशेष राष्ट्र बनला आहे

बातम्यांमध्ये का:

• भारत हा उर्जा अधिशेष राष्ट्र (power surplus nation) बनला आहे.
• भारताने 2020 मध्ये अक्षय ऊर्जा निर्मिती 51 हजार 226 गिगावॅट तासांवरून एक लाख 38 हजार 337 गिगावॅट तासांपर्यंत वाढवली आहे.
• शाश्वत विकासाच्या देशाच्या उद्दिष्टाच्या अनुषंगाने भारताच्या ऊर्जा निर्मिती क्षेत्रातील अक्षय ऊर्जेचे प्रमाण वेगाने वाढले आहे.
• भारत हा जगातील तिसरा सर्वात मोठा अक्षय ऊर्जेचा उत्पादक देश आहे, ज्यामध्ये देशाच्या स्थापित वीज क्षमतेपैकी 40% गैर-जीवाश्म इंधनाचा (non-fossil fuels) वाटा आहे.
• अनेक भारतीयांना सौरऊर्जेवर आधारित साधनांचा फायदा झाला असून, या साधनांचा वापर करून पर्यावरणपूरक पद्धतीने आपल्या स्वयंपाक, प्रकाशयोजना आणि इतर ऊर्जेची मागणी पूर्ण करण्यासाठी करण्यात आला आहे.
• भारत 'इंटरनॅशनल सोलर अलायन्स (ISA) चा सदस्य आहे आणि सौरऊर्जेवर आधारित तंत्रज्ञानाच्या उपयोजनामध्ये भारताने मोठे यश मिळवले आहे.
• 'इंटरनॅशनल सोलर अलायन्स' जीवाश्म इंधनाचा वापर कमी करण्यासाठी आणि आपला ग्रह हिरवागार (planet greener) बनवण्याच्या दिशेने कार्य करते.
• 2070 पर्यंत निव्वळ शून्य उत्सर्जन आणि 2030 पर्यंत अक्षय ऊर्जा 500 GW पर्यंत वाढवण्याचे भारताचे उद्दिष्ट आहे.

Source: Times of India

महत्वाची बातमी : राज्य

'Smart Sddress' असलेली इंदूर ठरली देशातील पहिली 'स्मार्ट सिटी'

बातम्यांमध्ये का:

• इंदूर स्मार्ट सिटीने पूर्णपणे डिजिटल अॅड्रेसिंग सिस्टम (digital addressing system) लागू केल्यानंतर, Indore हे स्मार्ट अॅड्रेससह पहिले स्मार्ट सिटी बनेल.

मुख्य मुद्दे:

• 'Pataa Navigations' चे सहसंस्थापक रजत जैन आणि इंदूर स्मार्ट सिटीचे सीईओ गुप्ता (आयएएस) यांनी स्मार्ट सिटीच्या प्रगतीसाठी सामंजस्य करार केला आहे.
• 'Pataa Navigations' यांनी पेटंट तंत्रज्ञान विकसित केले असून, ते भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेसोबत (इस्रो) देशासाठी digital addressing system विकसित करण्यासाठी कार्यरत आहेत.
• या सामंजस्य करारात म्हटले आहे की, "PATAA" अॅपचा वापर सर्व सरकारी संस्था आणि आपत्कालीन सेवा, जसे की पोलिस, अग्निशमन विभाग आणि रुग्णवाहिका याद्वारे केला जाईल. ई-केवायसी आणि बँकिंग जिओटॅगिंगसारख्या आवश्यक सेवांसाठी patta अॅपचा वापर करण्यात येणार आहे. 
• एमपी टुरिझमच्या सर्व पर्यटन स्थळांना बसस्टॉप, सार्वजनिक विश्रामगृहे आणि बसस्टॉपसह जिओटॅग केले जाईल. 

Source: The Hindu

राखीगढी , हरियाणा येथे हडप्पा संस्कृतीचे जगातील सर्वात मोठे संग्रहालय बांधले जात आहे

बातम्यांमध्ये का:

• राखीगढ़ी , हरियाणात, हडप्पा संस्कृतीला समर्पित सर्वात मोठे संग्रहालय बांधले जाईल .

महत्त्वाचे मुद्दे:

• सिंधू संस्कृतीचे संस्थापक शहर राखीगढी येथे 32 कोटी रुपये खर्चून अत्याधुनिक संग्रहालय बांधले जाणार आहे.
• हडप्पा संस्कृती संग्रहालय देखील बांधले जात आहे, आणि ते विश्रामगृहे, वसतिगृहे आणि कॅफे व्यतिरिक्त 5000 हून अधिक प्राचीन हडप्पा कलाकृतींचे प्रदर्शन करेल.
• राखी खास आणि राखी शाहपूर (Rakhi Khas and Rakhi Shahpur) या गावांव्यतिरिक्त राखीगढी हरियाणाच्या हिसार जिल्ह्यातील नारनौंड सेक्टरमध्ये आहे. या साइटच्या सभोवतालचा परिसर पुरातत्व अवशेषांनी भरलेला आहे.
• भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाने 1963 मध्ये गावाचे प्रारंभिक उत्खनन केले होते.
• डॉ. अमरेंद्र नाथ यांच्या निर्देशानुसार, भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाने 1998 ते 2001 या काळात राखीगढीमध्ये उत्खनन सुरू केले होते.
• राखीगढी , जिथे डीएनए चाचणी घेतली जात आहे, तेथे 1998 पासून 56 सांगाडे सापडले आहेत.
• राखीगढीची सभ्यता 5000 ते 5500 BC च्या दरम्यान अस्तित्वात होती असे मानले जाते, तर मोहेंजोदारोची सभ्यता अंदाजे 4000 BC च्या दरम्यान अस्तित्वात होती असे मानले जाते.
• राखीगढ़ी 550 हेक्टरपेक्षा जास्त क्षेत्र व्यापते, तर मोहेंजोदारोचा आकार फक्त 300 हेक्टर आहे.

Source: Livemint

नागालँडने पहिला नागा मिरची महोत्सव आयोजित केला

बातम्यांमध्ये का:

• सेहामा (Seiyhama) गावातील कोहिमा जिल्ह्यात पहिला नागा चिली (नागा किंग चिली) महोत्सव होणार आहे.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• पहिला नागा मिर्चा महोत्सव फलोत्पादन विभागाने प्रायोजित केला आहे.
• उत्तरेकडील अनेक अंगामी गावांमध्ये (Angami villages) हि मिरची उगवते आणि सेहामा गाव असा प्रदेश म्हणून उदयास आला आहे, जो नागा मिरचीच्या विविध जातींचे उत्पादन करतो.
• नागा मिरची (राजा मिरची), जगातील सर्वात उष्ण मिरची म्हणून ओळखली जाते, SHU नुसार जगभरातील शीर्ष पाच सर्वात उष्ण मिरचीमध्ये नियमितपणे स्थान दिले आहे. नागा मिरचीची इतर नावे "राजा चिली," " भूत जोलोकिया," आणि "भूत मिरची" यांचा समावेश आहे.
• 2008 मध्ये, सोलानेसी कुटुंबातील आणि कॅप्सिकम वंशातील नागा चिलीला भौगोलिक संकेत (GI) देण्यात आले.
• नागा मिरची, नागालँडचे मूळ पीक, पेरेन , सोम , कोहिमा आणि दिमापूर येथे मोठ्या प्रमाणावर शेती केली जाते. याचा उगम नागालँडमधील जेलियांगरांग प्रदेशात झाल्याचे मानले जाते.
• नागालँड आणि अरुणाचल प्रदेशचा राज्य प्राणी मिथुन ( ग्याल ) आहे आणि नागालँडचा पक्षी वेलिप्स ट्रगोपन आहे .

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

महत्त्वाच्या बातम्या: अर्थव्यवस्था

EKI Energy Services Limited द्वारे सूचीबद्ध केलेला भारतातील पहिला प्लास्टिक प्रकल्प

बातम्यांमध्ये का:

• EKI एनर्जी सर्व्हिसेस (a developer and seller of Carbon credits), ही global accreditation standard अंतर्गत भारताचा पहिला प्लास्टिक प्रकल्प सूचीबद्ध करणारी पहिली कंपनी ठरली आहे. 

मुख्य मुद्दे:

• इंदूर-आधारित कार्बन क्रेडिट विशेषज्ञ, EKI एनर्जी सर्व्हिसेस, ज्याने गेल्या 14 वर्षांपासून 16 देशांमध्ये हवामान कृती आणि ऑफसेट सोल्यूशन्सच्या क्षेत्रात काम केले आहे, देशातील प्लास्टिक प्रकल्पाची यादी करणारी पहिली कंपनी बनली आहे.
• EKI एनर्जी सर्व्हिसेसचा प्रकल्प प्लास्टिक कचरा, प्रामुख्याने पॉलिथिलीन टेरेफ्थालेट (पीईटी) कचरा, पीईटी फ्लेक्स आणि चिप्स, Recycled Polyester Staple Fibre (RPSF) तयार करण्यासाठी योग्यरित्या स्त्रोत आणि पुनर्वापराची झाले आहे का नाही, याची खात्री करतो.
• Recycled Polyester Staple Fibre (RPSF) कापड उद्योगात बनविलेले कपडे आणि इतर उपयुक्त उत्पादने बनवण्यासाठी वापरले जाऊ शकते.
• कचरा वेचकांपासून ते रिसायकलिंग सुविधांपर्यंत गोळा करण्याच्या आणि पुनर्वापराच्या प्रक्रियेतील सर्व सहभागींना अशा मूल्य साखळीद्वारे (value chain) सक्षम केले जाईल.
• या प्रकल्पाला VERA या वॉशिंग्टनस्थित संस्थेने त्यांच्या प्लास्टिक कचरा कमी करण्याच्या मानकांनुसार मान्यता दिली आहे.
• EKI Energy Services Ltd द्वारे हवामान बदल, कार्बन क्रेडिट आणि शाश्वतता समाधाने ऑफर केली जातात.
• व्यवसाय गुणवत्ता नियंत्रण आणि व्यवस्थापन तसेच कार्बन क्रेडिट्स, मालमत्ता व्यवस्थापन, कार्बन फूटप्रिंट व्यवस्थापन, शाश्वतता ऑडिट आणि कार्बन क्रेडिटसाठी प्रशिक्षण प्रदान करतो.

स्रोत: इंडियन एक्सप्रेस

महत्वाचे दिवस

आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन: 15 सप्टेंबर 2022

बातम्यांमध्ये का:

• दरवर्षी 15 सप्टेंबर रोजी जगभरातील लोक आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन साजरा करतात.

महत्त्वाचे मुद्दे:

• जगभरात लोकशाहीचा प्रचार करणे हे लोकशाही दिनाचे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे.
• आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या या दिवशी मानवी हक्कांच्या मूलभूत तत्त्वांचे संरक्षण आणि प्रभावी प्रचाराचे स्मरण केले पाहिजे.
• संयुक्त राष्ट्र महासभेने 2007 मध्ये आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिनाची स्थापना केली.
• पहिला आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन 2008 मध्ये साजरा करण्यात आला.
• भारताला जगातील सर्वात मोठी लोकशाही म्हणून म्हटले जाते, तेव्हापासून 600 दशलक्ष लोक सरकार निवडण्यासाठी त्यांच्या मतांचा वापर करतात.
• आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन सर्व नागरिक आणि सरकारमध्ये लोकशाहीमध्ये अर्थपूर्ण सहभागाला प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न करतो.
• आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिनाचे उद्दिष्ट जागतिक समस्या सोडवण्याच्या प्रयत्नांसाठी राजकीय इच्छाशक्ती आणि आर्थिक सहाय्य एकत्रित करणे आणि मानवतेच्या कामगिरीचे स्मरण करणे हा आहे.
• आंतर-संसदीय संघाची स्थापना पॅरिस, फ्रान्स येथे 1889 मध्ये झाली आणि आज तिचे मुख्यालय जिनिव्हा, स्वित्झर्लंड येथे आहे.
• मार्टिन चुंगॉन्ग हे आंतर-संसदीय संघाचे सरचिटणीस आहेत, तर किरपान हुसेन चौधरी हे त्याचे अध्यक्ष आहेत.

स्रोत: टाईम्स ऑफ इंडिया

आजच्या संपूर्ण चालू घडामोडी तुम्हाला खाली दिलेल्या पीडीएफ मध्ये मिळतील. या घटकाची पीडीएफ डाउनलोड करण्यासाठी, येथे क्लिक करा:

दैनिक चालू घडामोडी-16 September 2022, Download PDF

Daily Current Affairs-16 September 2022, Download PDF

More From Us:

MPSC Free Exam Preparation

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU'S Exam Prep App