दैनिक चालू घडामोडी 13.09.2022

महत्वाची बातमी : आंतरराष्ट्रीय

सेतू कार्यक्रम

बातम्यांमध्ये का:

• भारतीय व्यवसायमालकांना अमेरिकेत राहणाऱ्या गुंतवणूकदारांशी जोडण्यासाठी वाणिज्य व उद्योगमंत्री पीयूष गोयल यांनी SETU (Supporting Entrepreneurs in Transformation and Upskilling) नावाचा कार्यक्रम सुरू केला आहे.

मुख्य मुद्दे:

• उद्योजकतेला मदत करण्यास इच्छुक असलेले अमेरिकेतील मार्गदर्शक सेतूच्या मदतीने भारतीय व्यवसायांशी संपर्क साधू शकतात.
• भारताच्या स्टार्टअप इकोसिस्टमशी काही मुद्द्यांवर केंद्रित चर्चेदरम्यान, सेतू प्रकल्प सार्वजनिक करण्यात आला.
• सेतू प्रकल्पामुळे भारतातील व्यवसाय अमेरिकन गुंतवणूकदार आणि स्टार्टअप इकोसिस्टममधील प्रमुख व्यक्तींशी मेंटॉरशिपद्वारे जोडले जातील आणि निधी उभारणी, बाजारपेठेतील प्रवेश आणि व्यापारीकरण यासह विविध क्षेत्रांमध्ये मदत होईल.
• स्टार्टअप इंडिया उपक्रमाच्या MAARG ((Mentorship, Advisory, Assistance, Resilience, and Growth) प्रोग्रामने विकसित केलेल्या मेंटरिंग वेबसाइटच्या माध्यमातून, SETU प्रकल्पाचा एक भाग म्हणून भारतीय उद्योजकांसाठी एक all-in-one resource चा प्रयत्न केला गेला आहे.
• व्यवसाय व्यवस्थापन कौशल्याचा (Business management expertise) अभाव ही एक मोठी समस्या आहे आणि उद्योजकांना निर्णय घेण्यासाठी योग्य मार्गदर्शनाची तसेच नैतिक समर्थनाची आवश्यकता असते. सेतू प्रकल्पामुळे ही गरज भागेल.

Source: The Hindu

टोकियोने भारत आणि जपानला 2+2 मंत्रीस्तरीय चर्चेचे आयोजन केले

बातम्यांमध्ये का:

• 8 सप्टेंबर 2022 रोजी टोकियोने दुसऱ्या भारत-जपान 2+2 परराष्ट्र आणि संरक्षणमंत्र्यांच्या बैठकीचे आयोजन केले होते.

मुख्य मुद्दे:

• या बैठकीला भारताचे संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह, भारताचे परराष्ट्र मंत्री डॉ. एस. जयशंकर, जपानचे परराष्ट्र व्यवहार मंत्री हयाशी योशिमासा आणि जपानचे संरक्षण मंत्री हमदा यासुकाझू उपस्थित होते.
• राष्ट्रांच्या सार्वभौम आणि प्रादेशिक अखंडतेचा आदर करणाऱ्या नियम-आधारित आंतरराष्ट्रीय व्यवस्थेप्रती आपल्या वचनबद्धतेचा पुनरुच्चार मंत्र्यांनी केला आणि सर्व राष्ट्रांनी धमकी किंवा बळाचा वापर न करता किंवा एकतर्फी स्थिती बदलण्याचा कोणताही प्रयत्न न करता आंतरराष्ट्रीय कायद्यानुसार विवादांचे शांततापूर्ण निराकरण करण्याच्या गरजेवर भर दिला.
• मंत्र्यांनी आसियानच्या केंद्रस्थानी आणि एकात्मतेसाठी त्यांच्या उत्कट समर्थनाची तसेच त्यांच्या संपूर्ण समर्थनाची पुष्टी केली.
• "2+2 डायलॉग मॉडेल" म्हणजे दोन राष्ट्रांमध्ये एकाच वेळी होणाऱ्या मंत्रीस्तरीय बैठकांचा संदर्भ आहे. 
• या चर्चेच्या स्वरूपांतर्गत भारत आणि जपान, अमेरिका आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यात वाटाघाटी झाल्या आहेत.
• 2018 मध्ये पंतप्रधान मोदी आणि जपानचे पंतप्रधान शिंजो आबे यांच्यातील 13 व्या शिखर परिषदेदरम्यान विशेष धोरणात्मक आणि जागतिक भागीदारी मजबूत झाली, जी द्विपक्षीय सुरक्षा आणि लष्करी सहकार्य वाढविण्याच्या उद्देशाने नियोजित होती. नवीन 2+2 मंत्रीस्तरीय वाटाघाटी सुरू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.

Source: Economic Times

महत्वाची बातमी : संरक्षण

प्रकल्प 17 अ 'तारागिरी' तिसरे स्टेल्थ फ्रिगेट सुरू

बातम्यांमध्ये का:

• माझगाव डॉक शिपबिल्डर्स (एमडीएल) तर्फे भारतीय नौदलासाठी "तारागिरी" नावाचा तिसरा Project 17A स्टेल्थ फ्रिगेटचे मुंबईत अनावरण करण्यात आले.

मुख्य मुद्दे:

• या युद्धनौकेसाठी एकात्मिक बांधणी पद्धत वापरण्यात आली आहे. या पद्धतीमध्ये विविध भौगोलिक ठिकाणी नौकेच्या प्रमुख भागाचे (हुल ब्लॉक्स) बांधकाम करण्यात येऊन एमडीएल येथे त्याचे एकत्रीकरण किंवा बसवण्याचे काम केले जाते.
• या युद्धनौकेचे आरेखन भारतीय नौदलाच्या अंतर्गत असलेल्या नौदल डिझाइन ब्युरो या आरेखन संस्थेने केले आहे.
• सरकारने 2015 मध्ये प्रसिद्ध "Project 17A" ला मान्यता दिली, ज्यात Rs 50,000 कोटी रुपये खर्चून सात स्टेल्थ फ्रिगेट्स बांधण्याची मागणी केली गेली आहे.
• या सातपैकी तीन युद्धनौकांचे कंत्राट 'GRSE'ला तर अन्य चार युद्धनौकांचे कंत्राट मुंबईस्थित सरकारी मालकीच्या माझगाव डॉक्स लिमिटेडला (एमडीएल) देण्यात आले होते.
• या युद्धनौकांमध्ये अत्याधुनिक, आधुनिक सेन्सर्स असण्याबरोबरच टॉप-नॉच स्टेल्थ क्षमता असेल.
• स्वदेशी बनावटीच्या या स्टेल्थ युद्धनौकेमध्ये अत्याधुनिक शस्त्रे, सेन्सर्स, अत्याधुनिक कृती माहिती प्रणाली, एकात्मिक मंच व्यवस्थापन प्रणाली, जागतिक दर्जाची मॉड्युलर लिव्हिंग स्पेस, अत्याधुनिक वीज वितरण प्रणाली आणि इतर अनेक अत्याधुनिक वैशिष्ट्ये असतील.

Source: Indian Express

महत्वाची बातमी : विज्ञान आणि तंत्रज्ञान

अग्निकुल कॉसमॉसने 3D-मुद्रित रॉकेट इंजिनचे पहिले पेटंट

बातम्यांमध्ये का:

• भारताच्या खासगी अंतराळ व्यवसायांपैकी एक असलेल्या Agnikul Cosmos ला त्याच्या 3D-printed rocket engine च्या निर्मितीसाठी पहिले पेटंट देण्यात आले आहे.

मुख्य मुद्दे:

• या वर्षाच्या अखेरीस प्रक्षेपित होणाऱ्या कंपनीच्या अग्निबाण रॉकेटला पॉवर देणाऱ्या अग्निलेट रॉकेट इंजिनसाठी कंपनीला हे पेटंट देण्यात आले आहे.
• Agnilet, हे एक सिंगल-पीस इंजिन, संपूर्णपणे डिझाइन केलेले आणि भारतात तयार केलेले जगातील पहिले सिंगल-पीस 3D प्रिंटेड रॉकेट इंजिन आहे. 2021 च्या सुरुवातीला त्याची यशस्वी चाचणी घेण्यात आली.
• अग्निलेटची रचना अशा प्रकारे केली गेली आहे की हे सर्व हार्डवेअरच्या एका तुकड्यामध्ये समाविष्ट केले जाईल आणि त्यात शून्य असेम्बल भाग आहेत.
• अंतराळ तंत्रज्ञानावरील अत्यंत प्रतिष्ठेची परिषद असलेल्या दुबईतील आयएसी 2021 मध्ये अग्निकुलने हे इंजिन दाखवण्यात आले होते. 
• सध्या, व्यावसायिक अंतराळ ऑपरेशनच्या बाबतीत भारताचा बाजारातील हिस्सा सुमारे 2% आहे असा अंदाज आहे, जो देखील भारताच्या केंद्रीय अंतराळ संस्था, भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) च्या कार्यामुळे आहे.
• अग्निकुलची स्थापना 2017 मध्ये श्रीनाथ रविचंद्रन, मोईन एसपीएम आणि एसआर चक्रवर्ती (आयआयटी-मद्रासचे प्राध्यापक) यांनी केली होती.
• डिसेंबर 2020 मध्ये, अग्निकुलने IN-SPACE उपक्रमांतर्गत भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) सोबत स्पेस एजन्सीचे कौशल्य आणि रॉकेट इंजिन तयार करण्यासाठी त्यांच्या सुविधांमध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठी करार केला.

Source: Indian Express

महत्त्वाची नियुक्ती

PMLA अपीलीय न्यायाधिकरणाच्या अध्यक्षपदी सरन्यायाधीश मुनीश्वर नाथ भंडारी यांची नियुक्ती

बातम्यांमध्ये का:

• मद्रास उच्च न्यायालय, केंद्र (PMLA) चे मुख्य न्यायमूर्ती मुनीश्वर नाथ भंडारी यांची मनी लॉन्ड्रिंग प्रतिबंधक कायद्यांतर्गत अपीलीय न्यायाधिकरणाच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.

मुख्य मुद्दे:

• अर्थ मंत्रालयाच्या महसूल विभागाने हे निर्देश जारी केले आहेत.
• 2016 च्या वित्त कायद्याद्वारे, पीएमएलए अपीलीय न्यायाधिकरण आणि SAFEMA अंतर्गत मालमत्ता जप्तीसाठी न्यायाधिकरण एकत्र केले गेले होते. 
• न्यायमूर्ती भंडारी यांची जुलै 2007 मध्ये राजस्थान उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. त्यानंतर त्यांची मार्च 2019 मध्ये अलाहाबाद उच्च न्यायालयात बदली करण्यात आली आणि जून 2019 मध्ये त्यांची त्या उच्च न्यायालयाचे कार्यवाहक मुख्य न्यायाधीश म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.
• मद्रास उच्च न्यायालयाचे तत्कालीन मुख्य न्यायाधीश संजीव बॅनर्जी यांची मेघालय उच्च न्यायालयाच्या मुख्य न्यायाधीशपदी नियुक्ती करावी, अशी सूचना सर्वोच्च न्यायालयाच्या कॉलेजियमने केली तेव्हा न्यायमूर्ती भंडारी यांना अलाहाबादहून मद्रास उच्च न्यायालयात पाठवण्यात आले.
• पुढे न्यायमूर्ती भंडारी यांनी कार्यवाहक मुख्य न्यायमूर्तीची भूमिका स्वीकारली आणि याच वर्षी फेब्रुवारी महिन्यात त्यांची उच्च न्यायालयाच्या मुख्य न्यायाधीशपदी नियुक्ती झाली.

Source: Livemint

महत्त्वाचे दिवस

आंतरराष्ट्रीय PCOS जागरूकता महिना: 1-30 सप्टेंबर 2022

बातम्यांमध्ये का:

• 1 सप्टेंबर ते 30 सप्टेंबर 2022 हा आंतरराष्ट्रीय PCOS जागरूकता महिना साजरा केला जाईल.

मुख्य मुद्दे:

• पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (polycystic ovary syndrome (PCOS)) हा स्त्रियांमध्ये एक सामान्य हार्मोनल विकार आहे जो महिला वंध्यत्वाचे प्रमुख कारण आहे.
• महिला आणि मुलींवर परिणाम करणारी एक प्रमुख genetic, hormone, metabolic and reproductive स्थिती म्हणजे PCOS.
• PCOS अवेअरनेस मंथ हा फेडरली नियुक्त कार्यक्रम आहे. PCOS चॅलेंज: नॅशनल पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम असोसिएशन ही PCOS जागरूकता महिन्यासाठी प्रायोजक संस्था आहे आणि सहाय्यक संसाधने, माहिती आणि कार्यक्रम आयोजित करते.
• पीसीओएस जागरूकता महिन्याचे उद्दीष्ट म्हणजे ज्यांना या स्थितीने ग्रासले आहे त्यांचे जीवन वाढविणे, त्यांची लक्षणे कमी करणे आणि जीवनाशी संबंधित परिस्थिती विकसित होण्याचा धोका कमी करणे.

Source: Times of India

हिमालय दिवस 2022

बातम्यांमध्ये का:

• 9 सप्टेंबर रोजी नौला फाउंडेशन आणि नॅशनल मिशन फॉर क्लीन गंगा यांच्या संयुक्त विद्यमाने हिमालय दिनाचे आयोजन करण्यात आले आहे.

मुख्य मुद्दे:

• हिमालयीन परिसंस्था आणि प्रदेशाच्या संरक्षणासाठी हिमालय दिन साजरा केला जातो.
• हिमालयातील डोंगराळ शहरांना इमारतीचे नियोजन आणि रचना, अपुरे पायाभूत सुविधा जसे की टॉड, पाणीपुरवठा, सांडपाणी इत्यादींमुळे आणि अभूतपूर्व वृक्षांची नासधूस यामुळे ज्या अडचणींना सामोरे जावे लागते, त्याची जाणीव जागृती करणे हे हिमालय दिनाचे उद्दीष्ट आहे.
• 2022 सालच्या हिमालय दिनात "हिमालय जेव्हा तेथील रहिवाशांच्या हिताचा आदर केला जाईल तेव्हाच तो सुरक्षित राहील (the Himalayas will be safe only when the interests of its residents are respected)" या कल्पनेवर भर दिला जाईल.
• हिमालय दिनी पर्यावरण संवेदनशील अशा डोंगराळ शहरांच्या कल्पना आणि डिझाईन्स किती तातडीनं तयार केल्या पाहिजेत, यावर प्रकाश टाकण्यात आला आहे.
• हिमालयाचे रक्षण करणे आवश्यक आहे कारण ते सामर्थ्याचा स्रोत आहेत आणि संपूर्ण जगासाठी एक अमूल्य सांस्कृतिक वारसा आहेत.
• उत्तराखंडच्या मुख्यमंत्र्यांनी 2015 मध्ये 9 सप्टेंबर हा दिवस औपचारिकपणे हिमालय दिन म्हणून घोषित केला होता.
• गंभीर हवामानापासून देशाचे संरक्षण करण्यासाठी आणि वन्यजीवांचे रक्षण आणि देखभाल करण्यासाठी हिमालय महत्त्वपूर्ण आहे.
• हिमालयाच्या पर्वतरांगेत वनस्पती आणि प्राण्यांचे वैविध्य तर आहेच, पण त्यामुळे देशात पाऊसही पडतो. हिमालय डे ही लोकांना शिक्षित करण्याची आणि स्थानिक पातळीवर संवर्धनाच्या प्रयत्नांमध्ये सहभागास प्रोत्साहित करण्याची एक उत्तम संधी आहे.

Source: Indian Express

जागतिक प्रथमोपचार दिन 2022

बातम्यांमध्ये का:

• दरवर्षी सप्टेंबरच्या दुसऱ्या शनिवारी जागतिक प्रथमोपचार दिन साजरा केला जातो.

मुख्य मुद्दे:

• यंदा जागतिक प्रथमोपचार दिन 2022 चे आयोजन 10 सप्टेंबर 2022 रोजी करण्यात आले आहे.
• जागतिक प्रथमोपचार दिनाची सुरुवात सर्वप्रथम इंटरनॅशनल फेडरेशन ऑफ रेडक्रॉस आणि रेड क्रिसेंट सोसायटीज (आयएफआरसी) यांनी केली होती.
• आयएफआरसीच्या मते, यंदाच्या जागतिक प्रथमोपचार दिनाची थीम 'आजीवन प्रथमोपचार (Lifelong First Aid)' अशी आहे.
• दरवर्षी, जागतिक प्रथमोपचार दिन जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि मानवतावादी सशक्तीकरणाची कृती म्हणून आणि व्यापक लवचिकता दृष्टिकोनाचा मूलभूत भाग म्हणून प्रथमोपचाराच्या मूल्यावर जोर देण्यासाठी ओळखला जातो.
• यंदा जागतिक प्रथमोपचार दिनाचा कार्यक्रम ग्लोबल फर्स्ट एड रेफरन्स सेंटरतर्फे आयोजित करण्यात येणार असून, राष्ट्रीय समित्यांना आवश्यक ती साधनसामग्रीही उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे.
• जागतिक प्रथमोपचार दिनाचा इतिहास 1859 साली सोल्फेरिनोच्या लढाईचा आहे, ज्यामध्ये जिनिव्हाचा एक तरुण उद्योगपती हेन्री ड्यूनंट लोकांच्या कत्तलीमुळे भयभीत झाला होता आणि स्तब्ध झाला होता.
• या घटनेने हेन्री ड्युनांटला इतकी प्रेरणा मिळाली की त्याने 'अ मेमरी ऑफ सॉल्फेरिनो' नावाचे पुस्तक लिहिले, ज्यात त्यांनी आपले अनुभव सांगितले आणि शेवटी रेडक्रॉसची आंतरराष्ट्रीय समिती (आयसीआरसी) सहसंस्थापक म्हणून स्थापन केली, जेणेकरून प्रथमोपचार शिक्षणाअभावी होणारी जीवितहानी टाळण्यासाठी त्वरित प्राथमिक काळजी घेता येईल.
• 2000 साली सप्टेंबरचा दुसरा शनिवार अधिकृतपणे आयएफआरसीने जागतिक प्रथमोपचार दिन म्हणून घोषित केला.

Source: Jansatta 

आजच्या संपूर्ण चालू घडामोडी तुम्हाला खाली दिलेल्या पीडीएफ मध्ये मिळतील. या घटकाची पीडीएफ डाउनलोड करण्यासाठी, येथे क्लिक करा:

दैनिक चालू घडामोडी-13 September 2022, Download PDF

Daily Current Affairs-13 September 2022, Download PDF

More From Us:

MPSC Free Exam Preparation

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU'S Exam Prep App