दैनिक चालू घडामोडी 08.09.2022

महत्वाची बातमी : राष्ट्रीय

नीती आयोग : पोषण अभियान योजना लागू करण्यात महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि गुजरात ही राज्ये अव्वल

बातम्यांमध्ये का:

• निती आयोगाच्या अहवालानुसार, केंद्राच्या प्रमुख पोषण अभियानाच्या अंमलबजावणीच्या बाबतीत मोठ्या राज्यांमध्ये महाराष्ट्र, आंध्र प्रदेश आणि गुजरात यांना पहिल्या तीन राज्यांमध्ये स्थान देण्यात आले आहे.

मुख्य मुद्दे:

• नीती आयोगाने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार, सिक्कीमने छोट्या राज्यांमध्ये सर्वोत्तम कामगिरी केली आहे.
• महामारीच्या काळातील पोषण अभियान (Poshan Abhiyaan in the Time of Pandemic) या अहवालानुसार, 19 पैकी 12 मोठ्या राज्यांमध्ये अंमलबजावणीचे गुण 70 टक्क्यांपेक्षा जास्त आहेत.
• नीती आयोगाने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीव केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये अव्वल स्थानावर आहेत.
• या अहवालानुसार, पोषण अभियानाच्या एकूण अंमलबजावणीच्या बाबतीत पंजाब आणि बिहार ही मोठ्या राज्यांमध्ये सर्वात कमी कामगिरी करणारी राज्ये आहेत.
• अहवालानुसार, 17 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये 12-13 महिने वयोगटातील 75 टक्क्यांहून अधिक बालकांचे पूर्ण लसीकरण करण्यात आले, तर 11 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये 25 टक्क्यांपेक्षा कमी मुलांचे पूर्ण लसीकरण करण्यात आले आहे. 
• अहवालानुसार, 16 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये 75 टक्क्यांहून अधिक मुले (0-59 महिने) अतिसाराच्या (diarrhea) प्रकरणांवर ORS ने उपचार केले गेले होते, तर 5 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेश होते ज्यांनी ओआरएससह 25 टक्क्यांपेक्षा कमी बाल अतिसाराच्या प्रकरणांवर उपचार केले होते. 
• नीती आयोगाने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार, पोषण अभियानाअंतर्गत एकूण निधीचा वापर कमी करण्यात आला असून, 23 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये 50 टक्क्यांपेक्षा कमी निधीचा वापर करण्यात आला आहे.
• या अहवालात असे सुचविण्यात आले आहे की Convergence Action Plan (CAP) आयोजित करणे आवश्यक आहे.

Source: Navbharat Times

युनेस्को नेटवर्क ऑफ लर्निंग सिटीजमधील 3 भारतीय शहरे

बातम्यांमध्ये का:

• युनेस्को ग्लोबल नेटवर्क ऑफ लर्निंग सिटीजमध्ये भारतातील तीन शहरांचा समावेश करण्यात आला असून, यामध्ये केरळमधील त्रिशूर आणि निलांबूर ही दोन शहरे आणि तेलंगणातील वारंगल जिल्ह्याचा समावेश करण्यात आला आहे.

मुख्य मुद्दे:

• निलांबूर हे केरळमधील एक प्रसिद्ध 'इको टुरिझम डेस्टिनेशन' असून तेथील बहुसंख्य लोकसंख्या शेती आणि संलग्न उद्योगांवर अवलंबून आहेत.
• त्रिशूर हे शैक्षणिक व संशोधन संस्थांचे एक महत्त्वाचे केंद्र असून केरळची सांस्कृतिक राजधानी मानले जाते, विशेषत: त्रिशूरला सुवर्ण कला व दागिने उद्योग असेही म्हटले जाते.
• वारंगल हे तेलंगणाचा समृद्ध सांस्कृतिक वारसा असलेले शहर आहे आणि राज्यातील एक प्रमुख पर्यटन स्थळ देखील आहे.
• वारंगलच्या समावेशामुळे तेलंगणातील 2 जिल्ह्यांचा या यादीत समावेश करण्यात आला आहे, यापूर्वी मुलुगू जिल्ह्यातील रामप्पा मंदिराचा युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या यादीत समावेश करण्यात आला होता.
• यंदा युनेस्को ग्लोबल नेटवर्क ऑफ लर्निंग सिटीजच्या या यादीत युक्रेनची राजधानी क्यीव, दक्षिण आफ्रिकेचे शहर डर्बन आणि युएई मधील शारजाहचाही समावेश करण्यात आला आहे.
• सन 2022 मध्ये भारतासह जगातील 44 देशांतील 77 शहरांचा या यादीत समावेश करण्यात आला आहे.
• युनेस्को ग्लोबल नेटवर्क ऑफ लर्निंग सिटीज (GNLC) हे 2013 साली सुरू केलेले आंतरराष्ट्रीय धोरण-आधारित नेटवर्क आहे.
• आतापर्यंत 76 देशांतील 294 शहरांचा युनेस्को ग्लोबल नेटवर्क ऑफ लर्निंग सिटीजच्या यादीत समावेश करण्यात आला आहे.

Source: The Hindu

बेंगळुरूत संमेलन 'मंथन'

बातम्यांमध्ये का:

• केंद्रीय रस्ते, वाहतूक आणि महामार्ग मंत्री नितीन गडकरी यांच्या हस्ते बेंगळूरमध्ये 'मंथन'चे उद्घाटन होणार आहे.

मुख्य मुद्दे:

• रस्ते, वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाने आयोजित केलेल्या 'मंथन' हि तीन दिवसीय परिषद आणि सार्वजनिक प्रदर्शन आहे.
• रस्ते, वाहतूक आणि लॉजिस्टिक क्षेत्रातील अनेक मुद्द्यांवर आणि संधींवर चर्चा करणे आणि राज्याशी संलग्न होणे हा मंथनचा उद्देश आहे.
• मंथनची थीम आहे ' Ideas to Action: Towards a Smart, Sustainable, Road Infra, Mobility and Logistics Ecosystem.
• या कार्यक्रमाला अनेक राज्यमंत्री, पीडब्ल्यूडी, परिवहन आणि उद्योग मंत्रालयाचे विभाग आणि या मंत्रालयांचे वरिष्ठ सरकारी अधिकारी उपस्थित राहणार आहेत.

या कार्यक्रमाची चर्चा तीन क्षेत्रांमध्ये केली जाईल ज्यात खालील बाबींचा समावेश आहे-

1. रस्ते : रस्ते विकास, नवीन साहित्य, तंत्रज्ञान आणि रस्ते सुरक्षा यांचा समावेश होतो.
2. वाहतूक क्षेत्र: ईव्ही आणि वाहन सुरक्षा यांचा समावेश आहे.
3. वैकल्पिक आणि भविष्यातील गतिशीलता: रोपवे, मल्टीमोडल लॉजिस्टिक्स पार्क, पर्वतमाला आणि डिजिटल हस्तक्षेप यांचा समावेश आहे.

• या कार्यक्रमादरम्यान परिवहन विकास परिषदेची 41 वी बैठकही आयोजित करण्यात येणार आहे.
• मंथन कार्यक्रमादरम्यान 'm Transport' हे मोबाइल APP ही सुरू करण्यात येणार आहे.

Source: Economic Times

महत्वाची बातमी : राज्य

डिजिटल इंडिया मिशन

बातम्यांमध्ये का:

• डिजिटल इंडिया मिशन अंतर्गत केंद्र सरकारने व्यवस्थापित केलेल्या ई-प्रॉसिक्यूशन पोर्टलद्वारे खटले निकाली काढण्याच्या आणि खटले सादर करण्याच्या संख्येत 9.12 दशलक्ष प्रकरणांसह उत्तर प्रदेश पहिल्या क्रमांकावर आहे.

मुख्य मुद्दे:

• ऑगस्ट अखेरपर्यंत मध्य प्रदेश 2.31 दशलक्षांसह दुसऱ्या क्रमांकावर आहे, त्यानंतर बिहार आणि गुजरातचा क्रमांक लागतो.
• दोन वर्षांपूर्वी राज्यांनी सुरू केलेले ई-प्रॉसिक्युशन पोर्टल हे गृह, माहिती तंत्रज्ञान आणि कायदा मंत्रालयांचा पुढाकार आहे, जेणेकरून न्यायालये आणि सरकारी यंत्रणेला जघन्य गुन्ह्यांमध्ये (heinous crimes) फौजदारी खटला चालविण्यास जलद गतीने मदत होईल.
• हे पोर्टल इंटर-ऑपरेबल क्रिमिनल जस्टिस सिस्टम (आयसीजेएस) अंतर्गत पोलिस विभाग आणि अभियोग संचालनालय (Directorate of Prosecution) यांच्यात e-communication प्रदान करते, ज्यामुळे न्यायालये, पोलिस, कारागृहे आणि न्यायवैद्यक विज्ञान प्रयोगशाळांमधील डेटा हस्तांतरित करणे शक्य होते.
• आकडेवारीनुसार, महिलांवरील गुन्हे आणि सायबर क्राइमशी संबंधित प्रकरणांमध्ये तसेच भारतीय दंड संहितेच्या (आयपीसी) घटनांशी संबंधित प्रकरणांमध्ये आणि बेकायदेशीर बंदुका जप्त करण्याच्या घटनांमध्येही उत्तर प्रदेश राज्य अव्वल आहे.
• उत्तर प्रदेश सरकारने 100 दिवसांत POCSO कायद्यांतर्गत 1,000 दोषी आणि महिलांवरील गुन्ह्यांना शिक्षा करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे.
• e-prosecution mobile app ही सरकारमार्फत विकसित केले जात असून, त्यामध्ये कोर्टातील सरकारी वकिलांच्या सर्व न्यायिक प्रक्रियांचे डिजिटायझेशन करण्यात येणार आहे.
• महत्त्वाच्या खटल्यांच्या सुनावणीत सातत्याने प्रगती राखण्यासाठी सर्व जिल्ह्यांतील अधिकाऱ्यांच्या प्रगतीवर लक्ष ठेवणे आणि त्यामुळे लोकांमध्ये आत्मविश्वासाची भावना निर्माण करणे हा ई-प्रॉसिक्युशन पोर्टलचा उद्देश आहे.

Source: Indian Express

यूपीच्या फरुखाबादमधील 'जेल का खाना'ला 5 स्टार FSSAI मानांकन

बातम्यांमध्ये का:

• उत्तर प्रदेशच्या फरुखाबाद जिल्ह्यातील फतेहगड मध्यवर्ती कारागृहाला कैद्यांना दिल्या जाणाऱ्या अन्नाच्या दर्जासाठी भारतीय अन्न सुरक्षा मानक प्राधिकरणाने (एफएसएसएआय) 5 Star Rating दिले आहे.

मुख्य मुद्दे:

• FSSAI ने नियुक्त केलेल्या थर्ड पार्टी ऑडिटद्वारे कारागृहाला पंचतारांकित 'Eat Right Certificate' देण्यात आले आहे.
• हे प्रमाणपत्र खाद्यपदार्थांची गुणवत्ता आणि स्वच्छतेची ही ओळख आहे, याचाच अर्थ तुरुंगातील कैद्यांना दर्जेदार खाद्यपदार्थ पुरविले जात आहेत.
• FSSAI च्या "ईट राइट" मान्यतेनुसार, फरुखाबाद कारागृहातील 1,100 कैद्यांना स्वच्छ आणि निरोगी अन्न दिले जाते.
• कारागृह प्रशासनाने भाजीसाठी मोठी रोटी बनविण्याची यंत्रे, कणिक मळणी, यंत्रे, व कटर बसवून त्याचे आधुनिकीकरण केले आहे, यापूर्वी रोटी, भाजी, कडधान्ये तयार करण्यासाठी कैद्यांची मदत घेण्यात येत होती.
• पूर्वी ही मॅन्युअल प्रक्रिया असल्याने वेळकाढूपणा होत होता आणि प्रत्येक जेवण तयार करण्यासाठी सुमारे 50 कैदी नियुक्त केले जात होते.

Source: Times of India

मोहला-मानपूर-अंबाग चौकी हा छत्तीसगडचा 29 वा जिल्हा बनला

बातम्यांमध्ये का:

• छत्तीसगडचे मुख्यमंत्री भूपेश बघेल यांनी नव्याने निर्माण करण्यात आलेल्या मोहल्ला-मानपूर-अंबागड या जिल्ह्याला राज्यातील 29 वा जिल्हा म्हणून अधिकृतपणे घोषित केले.

मुख्य मुद्दे:

• यावेळी मुख्यमंत्री भूपेश बघेल यांनीही जिल्ह्याचा नकाशा सादर केला.
• राजनांदगाव जिल्हा पासून हा नवीन मोहला-मानपूर-अंबागड चौकी जिल्हा तयार करण्यात आला आहे. 
• नव्याने निर्माण झालेला मोहला-मानपूर-अंबागड हा जिल्हा दुर्ग विभागात समाविष्ट करण्यात आला आहे.
• 2014 च्या बॅचचे आयएएस अधिकारी एस. जयवर्धन यांची जिल्ह्याचे पहिले जिल्हाधिकारी म्हणून नियुक्ती करण्यात आली असून येदुवल्ली अक्षय कुमार हे जिल्ह्याचे पहिले एसपी म्हणून काम पाहतील.
• आता नव्याने निर्माण झालेल्या जिल्ह्यात अंबागड चौकी, मोहाळा आणि मानपूर तसेच तीन तहसील, तीन विकास ब्लॉक आणि तीन जनपद पंचायतींचा समावेश आहे.
• नवीन जिल्ह्याचे भौतिक क्षेत्र 2 लाख 14 हजार 667 हेक्‍टर असून एकूण लोकसंख्या 2 लाख 83 हजार 947 असून, 1 लाख 79 हजार 662 अनुसूचित जमातीचे सदस्य किंवा जिल्ह्याच्या एकूण लोकसंख्येच्या 63.27 टक्के आहेत.
• जिल्ह्यात 13, 89 पटवारी हलका आणि 185 ग्रामपंचायती आहेत. तसेच 13 महसूल निरीक्षक मंडळे आहेत.
• जिल्ह्यात एकूण 9 पोलिस ठाणी, 2 विधानसभा जिल्हे, तर 497 एकूण मतदानाची ठिकाणे आहेत.
• एकूणच मोहाळा-मानपूर-अंबागड चौकी या जिल्ह्यात 499 गावे आहेत.

Source: Indian Express

महत्वाची बातमी : आरोग्य

भारत बायोटेकच्या भारतातील पहिल्या इंट्रानॅसल कोविड लसीला डीसीजीआयची मंजुरी

बातम्यांमध्ये का:

• भारत बायोटेकच्या भारतातील पहिल्या इंट्रानॅसल कोविड लसीला औषध महानियंत्रकांनी (डीसीजीआय) 18 वर्षांवरील लोकांसाठी इंजेक्शनविरूद्ध प्राथमिक लसीकरण करण्यास मान्यता दिली आहे.

मुख्य मुद्दा:

• इंट्रानासल कोविड व्हॅक्सिन ही कोविड-19 ची भारतातील पहिली स्वदेशी लस आहे.
• केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्री मनसुख मांडविया यांनी कोविड -19 विरूद्धच्या भारताच्या लढ्यासाठी ही लस एक मोठी चालना असल्याचे म्हटले आहे.
• भारत बायोटेक इंटरनॅशनल लिमिटेड (बीबीआयएल) ही लस नावीन्यपूर्ण आणि संसर्गजन्य रोगांवरील लसींचा विकास करणारी जागतिक कंपनी आहे.
• बीबीआयएलने जाहीर केले की, आपत्कालीन परिस्थितीत प्रतिबंधित वापरासाठी इंट्रानाझल कोविड व्हॅक्सिन (बीबीव्ही 154) च्या विकासाला मान्यता देण्यात आली आहे.
• iNCOVACC ही एक recombinant replication-deficient adenovirus vectored लस आहे, ज्यात pre-fusion stabilized spike protein आहेत.
• या लसीचे मूल्यांकन यशस्वी निकालांसह फेज 1, 2 आणि 3 क्लिनिकल चाचण्यांमध्ये केले गेले.
• ही लस intranasal delivery via nasal drops ला परवानगी देण्यासाठी डिझाइन केलेली आहे.
• कमी आणि मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये इंट्रानॅसल लस किफायतशीर ठरेल अशी रचना करण्यात आली आहे.

Source: Times of India

महत्त्वाचे दिवस

International Day of Clean Air for Blue Skies : 7 सप्टेंबर

बातम्यांमध्ये का:

• हवेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी कृतींना प्रोत्साहन आणि सुलभ करण्याच्या उद्देशाने दरवर्षी 7 सप्टेंबर रोजी जागतिक स्तरावर ''निळ्या आकाशासाठी स्वच्छ हवेचा आंतरराष्ट्रीय दिवस' साजरा केला जातो.

मुख्य मुद्दे:

• 'निळ्या आकाशासाठी स्वच्छ हवेचा आंतरराष्ट्रीय दिवस' हा दिवस वायू प्रदूषणाच्या सीमेपलीकडील स्वरूपावर लक्ष केंद्रित करतो, ज्यात सामूहिक उत्तरदायित्व आणि सामूहिक कृतीची आवश्यकता अधोरेखित केली जाते.
• आरोग्य, उत्पादकता, अर्थव्यवस्था आणि पर्यावरणासाठी स्वच्छ हवा का महत्त्वाची आहे, या सर्व पातळ्यांवर जनजागरण करण्याचा उद्देश संयुक्त राष्ट्रांनी मान्यता दिलेला हा दिवस आहे.
• यावर्षीची थीम "The Air We Share" वायू प्रदूषणाच्या सीमेपलीकडील स्वरूपावर केंद्रित आहे, ज्यात सामूहिक उत्तरदायित्व आणि कृतीची आवश्यकता यावर भर देण्यात आला आहे.
• संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेने आपल्या 74 व्या अधिवेशनात 19 डिसेंबर 2019 रोजी International Day of Clean Air for Blue Skies आयोजित करण्याचा ठराव मंजूर केला होता.
• UNEP ची स्थापना 5 जून 1972 रोजी झाली आणि त्याचे मुख्यालय नैरोबी, केनिया येथे आहे.
• UNEP चे संस्थापक मॉरीस स्ट्राँग आहेत, आणि UNEP चे सध्याचे प्रमुख इंगर अँडरसन आहेत.

Source: Dainik Bhaskar

आजच्या संपूर्ण चालू घडामोडी तुम्हाला खाली दिलेल्या पीडीएफ मध्ये मिळतील. या घटकाची पीडीएफ डाउनलोड करण्यासाठी, येथे क्लिक करा:

दैनिक चालू घडामोडी-08 September 2022, Download PDF

Daily Current Affairs-08 September 2022, Download PDF

More From Us:

MPSC Free Exam Preparation

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU'S Exam Prep App