सावित्रीबाई फुले: जीवनपरिचय, योगदान, Savitribai Phule Study Notes Download PDF

सावित्रीबाई फुले

3 जानेवारी 2022 रोजी देशात भारतातील पहिल्या महिला शिक्षिका सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म-दिवस साजरा केला जातो. त्या एक कार्यकर्त्या होत्या, ज्यांनी भारतातील स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी काम केले आणि त्यांना सामाजिकदृष्ट्या बांधलेल्या भेदभावाच्या प्रथांच्या बंधनातून मुक्त होण्यासाठी शिक्षण घेण्याचे आवाहन केले.

सुरुवातीचे जीवन : शिक्षण, विवाह, कुटुंब

• सावित्रीबाईंचा जन्म 3 जानेवारी 1831 रोजी महाराष्ट्रातील नायगाव गावात झाला. त्या वेळी सामाजिकदृष्ट्या मागासलेल्या माळी समाजात जन्माला येणे म्हणजे स्त्रीसाठी शिक्षण नव्हते. वयाच्या ९ व्या वर्षी ज्योतिबा फुले यांच्याशी विवाह केला तेव्हा त्या निरक्षर होत्या. ज्योतिबा त्यावेळी १३ वर्षांचा होते आणि इयत्ता तिसरीत शिकला होते. 
• सामाजिक विषमता दूर करण्यासाठी स्त्रीशिक्षणावर ठाम विश्वास ठेवणारे त्यांचे दूरदर्शी पती ज्योतिबा फुले यांच्यामुळे सावित्रीबाईंना शिक्षणाचा मार्ग सापडला. 
• कुटुंबाच्या आज्ञेविरुद्ध त्याने आपल्या पत्नीला घरी शिकवायला सुरुवात केली. 

सावित्रीबाई फुले चरित्र : करिअर

• ज्योतिबा फुले यांनी त्यांना पुण्यातील एका प्रशिक्षण संस्थेत शिक्षक प्रशिक्षण कार्यक्रमात दाखल केले होते. अहमदनगरमधील अमेरिकन मिशनरी, सिंथिया फॅरार आणि पुण्यातील एका सामान्य शाळेत अशा दोन शिक्षकांच्या प्रशिक्षण कार्यक्रमांमध्ये त्यांनी स्वत:ला प्रवेश नोंदवून घेतला. त्यानंतर सावित्रीने भारतातील कोणत्याही शाळेच्या पहिल्या महिला मुख्याध्यापिका आणि देशातील पहिल्या महिला शिक्षिका बनल्या. त्यांचा जन्मदिवस महाराष्ट्रात बालिका दिन म्हणूनही साजरा केला जातो. 
• त्या वेळी क्रांतिकारी स्त्रीवाद्यांपैकी एक असलेल्या सगुणबाईंसोबत त्यांनी पुण्यात मराठवाड्यातील मुलींच्या शाळेत शिकवायला सुरुवात केली.
• 1851 पर्यंत, सावित्रीबाई फुले आणि जोतिबा फक्त मुलींसाठी पुण्यात तीन वेगवेगळ्या शाळा चालवत होते. तिन्ही शाळा मिळून 150 पेक्षा जास्त विद्यार्थिनींनी नोंदणी केली होती.

संस्थात्मक योगदान

सावित्रीबाई फुले आणि ज्योतिबा फुले यांनी मिळून समाजकार्यासाठी काही संस्था स्थापन केल्या होत्या. त्या खालील प्रमाणे:

• 14 जानेवारी 1848: भिडे वाड्यात मुलींसाठी पहिली शाळा
• 1851: पुण्यातील नाना पेठेत अस्पृश्यांची पहिली शाळा
• 1863: बालहत्या प्रतिबंधक गृह
• महिला सेवा मंडळ सचिव 
• 1873: सत्यशोधक पद्धतीने पहिला विवाह घडवून आणला

या घटकाविषयी अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी खाली दिलेली पीडीएफ डाउनलोड करावी:

सावित्रीबाई फुले, Download PDF मराठीमध्ये 

More From Us:

Maharashtra Static GK 

MPSC Current Affairs 2022: Download in Marathi & English

Important Government Schemes For MPSC 

NCERT Books for MPSC State Exam 2022

Maharashtra State Board Books PDF

MPSC GK Study Material: Complete Notes for MPSC Exam [Free]

Download BYJU'S Exam Prep App

Daily, Monthly, Yearly Current Affairs Digest, Daily Editorial Analysis, Free PDF's & more, Join our Telegram Group Join Now