- Home/
- Maharashtra State Exams (MPSC)/
- Article
RBI चे चलनविषयक धोरण जून 2022, पॉलिसी दर, RBI Monetary Policy June
By BYJU'S Exam Prep
Updated on: September 25th, 2023
RBI चे चलनविषयक धोरण विधान जून 2022: रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या चलनविषयक धोरण समितीने मुख्य धोरण दर 50 आधार अंकांनी वाढवले आहेत. याचा काय परिणाम होईल? दर आणखी वाढणार का? या लेखात आपण जून 2022 मध्ये झालेल्या मौद्रिक धोरण समितीमधील निर्णय जाणून घेणार आहोत
Download BYJU’S Exam Prep App and prepare General Knowledge for Maharashtra State exams.
Table of content
RBI चे चलनविषयक धोरण 2022
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या (आरबीआय) मॉनिटरी पॉलिसी कमिटीने (एमपीसी) आपल्या द्वैमासिक बैठकीत प्रमुख धोरणात्मक दर ५० बेसिस पॉइंटने (बीपीएस) वाढवून ४.९० टक्के केल्याने बँकिंग प्रणालीतील व्याजदर आणखी वाढणार आहेत.
या दरवाढीचा अर्थ काय?
- मे मध्ये 40 bps च्या वाढीनंतर येणारी रेपो दर वाढ, बँका आणि बिगर बँकिंग फायनान्स कंपन्यांना रेपो-लिंक्ड कर्ज दर आणि निधी आधारित कर्ज दर (MCLR) किमान खर्च वाढवण्यास भाग पाडेल.
- कारण रेपो दरवाढीमुळे बँकांच्या निधीची किंमत वाढणार आहे.
- निव्वळ परिणाम विद्यमान कर्जदारांच्या समान मासिक हप्त्यांमध्ये (EMIs) आणखी वाढ होईल.
- शिवाय नवीन गृह, वाहन आणि वैयक्तिक कर्जही महागणार आहे. विश्लेषकांचे असेही म्हणणे आहे की रेपो दरवाढीमुळे उपभोग आणि मागणीवर परिणाम होऊ शकतो.
दर आणखी वाढणार का?
- चलनवाढीला लगाम घालण्यासाठी मध्यवर्ती बँक तुलनेने कमी कडक चक्रात येत्या काही महिन्यांत व्याजदर वाढीवर लक्ष केंद्रित करेल.
- चलनवाढीचा दर ६ टक्क्यांच्या पुढेही (upper limit of the tolerance band) कायम राहिल्याने आणि विकासदरात वाढ होत असताना आरबीआयच्या पॉलिसी पॅनेलने जूनमध्ये पॉलिसी रेपो दरात ४० बीपीएस आणि ऑगस्टमध्ये आणखी ३५ बीपीएसने वाढ करणे अपेक्षित होते, असे विश्लेषकांनी म्हटले आहे.
- मुख्य म्हणजे आरबीआय एमपीसी ऑगस्टपर्यंत अल्ट्रा-प्लेसमेंटमधून बाहेर पडण्याची आणि पॉलिसी रेपो रेट 5.15 टक्क्यांच्या पूर्व-महामारी स्तरावर नेण्याची शक्यता आहे.
- चलनवाढीचा दर वाढतच असल्याने आरबीआय एमपीसीने मार्च 2023 पर्यंत पॉलिसी रेपो रेट 5.65 टक्क्यांपर्यंत नेला जाईल, असे बँक ऑफ अमेरिका सिक्युरिटीजच्या अहवालात म्हटले आहे.
RBI रेपो रेट 50 bps वाढीचा परिणाम (Impact of RBI Repo Rate Hike)
ठेवींचे दर वाढणार : येत्या काही महिन्यांत बँकांना ठेवींचे दर वाढवावे लागतील. RBI ने मे महिन्यात रेपो दर 40 bps ने वाढवल्यानंतर अनेक बँकांनी ठेवींचे दर आधीच वाढवले आहेत.
- वाढीचा दर राखून ठेवला: आरबीआयच्या धोरण पॅनेलने भारताचा ७.२ टक्के वाढीचा अंदाज कायम ठेवला आहे. नॅशनल स्टॅटिस्टिकल ऑर्गनायझेशनने 31 मे रोजी भारताचा 2021-2022 8.7 टक्के असा अंदाज वर्तवला होता. प्रदीर्घ भू-राजकीय तणाव, वस्तूंच्या वाढलेल्या किमती, सतत पुरवठ्यातील अडथळे आणि जागतिक आर्थिक परिस्थिती घट्ट होण्यामुळे होणारे नुकसान या दृष्टिकोनावर परिणाम करतात, असे RBI गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी सांगितले.
- चलनवाढीची चिंता कायम आहे: अंदाज दर्शविते की 2022-23 च्या पहिल्या तीन तिमाहीत महागाई 6 टक्क्यांच्या वरच्या पातळीच्या वर राहण्याची शक्यता आहे, एमपीसीने म्हटले आहे. हे RBI च्या पुढील दर कारवाईचे संकेत देते. 2022-23 मध्ये महागाई आता 6.7 टक्के राहण्याचा अंदाज आहे, असे दास म्हणाले.
RBI चे चलनविषयक धोरण जून 2022, Download PDF
RBI चे चलनविषयक धोरण: फेब्रुवारी 2022
सध्याच्या आणि विकसित होत चाललेल्या स्थूल आर्थिक परिस्थितीच्या मूल्यमापनाच्या आधारे, चलनविषयक धोरण समितीने (एमपीसी) आपल्या बैठकीत असा निर्णय घेतला:
- तरलता समायोजन सुविधेअंतर्गत (liquidity adjustment facility-LAF)) पॉलिसी रेपो दर 4.0 टक्क्यांपर्यंत कायम ठेवले.
- मार्जिनल स्टँडिंग फॅसिलिटी (एमएसएफ) दर आणि बँकेचा दर ४.२५ टक्क्यांवर कायम असेल.
- रिव्हर्स रेपो रेटही ३.३५ टक्क्यांवर कायम असेल.
- एमपीसीने अत्यंत संक्रामक ओमिकॉन व्हेरिएंटमधून आर्थिक क्रियाकलापांच्या संभाव्य नकारात्मक जोखमींना हिरवा झेंडा दाखविला.
- हे निर्णय ग्राहक किंमत निर्देशांक (सीपीआय) चलनवाढीचे मध्यम मुदतीचे लक्ष्य (४ टक्के) वाढीला पाठिंबा देताना +/- २ टक्क्यांच्या पट्ट्यात साध्य करण्याच्या उद्देशाने आहेत.
- चलनविषयक धोरण समितीची (एमपीसी) बैठक ८,९ व १० फेब्रुवारी २०२२ पासून घेण्यात आली.
Monetary Policy Committee म्हणजे काय?
- एमपीसी ही आरबीआयची सरकार गठीत संस्था आहे, जी रेपो रेट, रिव्हर्स रेपो रेट, बँक दर इत्यादी साधनांचा वापर करून देशाचे आर्थिक धोरण तयार करण्यासाठी जबाबदार आहे.
- एमपीसीमध्ये सहा सदस्य आहेत, तीन सरकारने नामनिर्देशित केले आहेत आणि आरबीआयचे तीन सदस्य आहेत.
- आरबीआय गव्हर्नर हे या समितीचे पदसिद्ध अध्यक्ष असतात.
- एमपीसी सहसा वर्षातून सहा वेळा भेटते आणि असते आणि प्रत्येक सदस्याचा कार्यकाळ चार वर्षांचा असतो.
- एमपीसीचे निर्णय मतदानाने घेतले जातात, जेथे एखादा निर्णय संमत होण्यासाठी साधे बहुमत (6 पैकी 4) आवश्यक असते.
- आरबीआय कायदा, 1934 आरबीआयला चलनविषयक धोरणात्मक निर्णय घेण्याचा अधिकार देतो.
RBI यांचे चलन विषयक धोरण काय असते? त्याच्या संबंधित जाणून घेण्यासाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करावी: आरबीआय आणि मौद्रिक धोरण
मौद्रिक धोरण समिती सदस्य
- श्री शक्तिकांत दास,
- डॉ. शशांक भिडे,
- डॉ. आशिमा गोयल
- डॉ. मृदुल के. सग्गर,
- डॉ. माइकल देबब्रत पात्रा
- प्रा.जयंत आर. वर्मा
टीप: एमपीसीने 5 ते 1 च्या बहुमताने निर्णय घेतला की जोपर्यंत टिकाऊ आधारावर विकासाचे पुनरुज्जीवन आणि टिकवून ठेवण्यासाठी आवश्यक आहे आणि अर्थव्यवस्थेवरील कोव्हिड -19 चा प्रभाव कमी करणे सुरू ठेवेल, तसेच महागाई पुढे जात असलेल्या लक्ष्याच्या आत राहील याची खात्री करुन घेणे आवश्यक आहे.
RBI मौद्रिक धोरण दर (RBI Monetary Policy Rates)
Ratio |
Percentage |
पॉलिसी रेपो रेट (Policy Repo Rate) |
4.0% |
रिव्हर्स रेपो रेट (Reverse Repo Rate) |
3.35% |
सीमांत स्थायी सुविधा दर (Marginal Standing Facility Rate) |
4.25% |
बँक दर (Bank Rate) |
4.25% |
RBI मौद्रिक राखीव प्रमाण (RBI Monetary Reserve Ratios)
Ratio |
Percentage |
CRR |
3% |
SLR |
18.00% |
आरबीआयच्या फेब्रुवारी 2022 मधील चलन विषयक धोरण हा संबंधित अधिक माहितीसाठी खाली दिलेली पीडीएफ डाउनलोड करावी:
RBI चे चलनविषयक धोरण फेब्रुवारी 2022, Download PDF मराठीमध्ये
To access the article in English, click here: RBI’s Monetary Policy Statement